De Wet arbeid en zorg (Wazo) bundelt een aantal wettelijke verlofvormen, zoals zwangerschaps- en bevallingsverlof, adoptieverlof, pleegzorgverlof (in de nota weergegeven als Wazo-Werknemers), partnerverlof (Wazo-WIEG), betaald ouderschapsverlof (Wazo-Wbo) en de regeling Zelfstandige en Zwanger (Wazo-ZEZ). Soms bestaat er recht op (gedeeltelijke) loondoorbetaling, soms op een uitkering van UWV. De Wazo wordt betaald uit het Aof.
Het aantal Wazo-uitkeringen neemt toe als gevolg van de invoering van betaald ouderschapsverlof op 2 augustus 2022. Hierdoor stijgen de Wazo-uitkeringslasten van € 1,8 miljard in 2022 naar € 2,8 miljard in 2023. In 2024 komen de uitkeringslasten voor de Wazo uit op € 2,7 miljard. Dat meldt UWV in de januarinota 2024.
Wazo-werknemers
Het CBS prognosticeert voor 2023 een daling van het aantal geboortes ten opzichte van 2022. UWV verwacht voor 2023 in lijn daarmee een daling van het aantal uitkeringsjaren van de Wazo-Werknemers van 2,9% ten opzichte van 2022.
Voor 2024 prognosticeert het CBS een geboortestijging ten opzichte van 2023. In aansluiting daarop en daarnaast rekening houdend met een veronderstelde stijging in de arbeidsparticipatie van vrouwen, voorzien we voor 2024 een stijging van het aantal uitkeringsjaren van 4,0% ten opzichte van 2023.
Wazo-WIEG (partnerverlof)
Voor 2023 verwacht UWV op basis van de realisaties tot en met oktober een stijging van het aantal uitkeringsjaren van de Wazo-WIEG van 1,9% ten opzichte van 2022. Voor 2024 gaat UWV uit van een stijging van 2,5%. Dit is in lijn met de prognose van het aantal geboortes door het CBS.
Wazo-Wbo (betaald ouderschapsverlof)
Sinds 2 augustus 2022 is het mogelijk om betaald ouderschapsverlof op te nemen. In de eerste maanden na ingang van de regeling steeg het gebruik ervan snel. Ook in de loop van 2023 is een verdere toename zichtbaar, maar deze toename is wel minder groot. De raming voor 2023 is op basis hiervan naar boven bijgesteld naar 18.700 uitkeringsjaren. Voor 2024 gaat UWV uit van een stijging van 2,5%. Dit is gebaseerd op de prognose van het aantal geboortes door het CBS.
De Wazo-Wbo is een regeling waarbij de betaling van de uitkering pas na opname van (een deel van) het verlof plaatsvindt. Dit kan nog tot uiterlijk vijftien maanden na de eerste verlofdag. Hierdoor worden uitkeringen regelmatig in een ander jaar betaald dan het jaar waarin het verlof is opgenomen.
Wazo-ZEZ
Bij de Wazo-ZEZ verwacht UWV in 2023 een stijging van het aantal uitkeringsjaren van 7,9% ten opzichte van 2022. Op basis van de door het CBS geprognosticeerde geboortestijging in 2024 voorziet UWV voor 2024 een stijging van het aantal uitkeringsjaren van 2,5% in vergelijking met 2023.
Mogelijke verlofcombinaties met bijbehorende verlofweken binnen Wazo
De Wazo-uitkering voor zwangerschaps- en bevallingsverlof duurt over het algemeen zestien weken en bedraagt 100% van het (maximum)dagloon.
Het adoptie- en pleegzorgverlof duurt zes weken en bedraagt 100% van het (maximum)dagloon.
Op basis van de Wet invoering extra geboorteverlof (Wazo-WIEG) hebben werknemers na de bevalling van hun partner recht op maximaal vijf weken extra verlof. Daarvoor krijgen ze een uitkering van 70% van het (maximum)dagloon.
De regeling betaald ouderschapsverlof (Wazo-Wbo) is op 2 augustus 2022 van start gegaan. Het betaald ouderschapsverlof geldt voor beide ouders en is van toepassing op verzekerde werknemers en niet-verzekerde werknemers met een arbeidsovereenkomst (directeuren-grootaandeelhouder en werknemers die huishoudelijke arbeid verrichten). De duur van de uitkering is maximaal negen weken. De uitkering bedraagt 70% van het (maximum)dagloon voor verzekerde werknemers.
Voor niet-verzekerde werknemers bedraagt de uitkeringshoogte 70% van het wettelijk minimumloon naar evenredigheid van de arbeidsduur.
De regeling Zelfstandige en Zwanger (Wazo-ZEZ) geeft vrouwelijke zelfstandigen recht op een zwangerschaps- en bevallingsuitkering van over het algemeen zestien weken. De hoogte van de uitkering hangt af van het laatstverdiende loon en is maximaal even hoog als het minimumloon.
In onderstaande figuur zijn alle mogelijke verlofcombinaties met de bijbehorende verlofweken weergegeven.
Mijn werknemer krijgt een kind
Betaald ouderschapsverlof voor mijn werknemer