Het doel van het wetsvoorstel is een evenwicht vinden tussen het recht op thuiswerken en het recht op werken op een werklocatie. Het belang van thuiswerken wordt door de fracties onderkend maar er zijn ook punten van zorg, bijvoorbeeld over hoe de arbowetgeving wordt nageleefd bij de inrichting van veilige thuiswerkplekken. Vragen worden gesteld als: is thuiswerken wel de nieuwe standaard, wat is de meerwaarde van dit wetsvoorstel en bestaat niet het gevaar van ongelijkheid tussen werknemers die wel en niet kunnen thuiswerken?
De Eerste Kamerleden wachten op de memorie van antwoord van de initiatiefnemers van het wetsvoorstel Wet werken waar je wilt en op de reactie van de regering op een in het voorlopig verslag gestelde vraag.
De Tweede Kamer heeft op 5 juli 2022 het wetsvoorstel Wet werken waar je wilt aangenomen. Het wetsvoorstel wijzigt de Wet flexibel werken in verband met het bevorderen van flexibel werken naar arbeidsplaats.
Wetsvoorstel Wet werken waar je wilt akkoord in Tweede Kamer
Vragen van leden VVD-fractie
Wanneer een juiste balans wordt gevonden tussen thuiswerken en werken op de werklocatie, zullen de negatieve effecten (zoals de afname van sociale cohesie) naar verwachting minder sterk
zijn. De leden van de VVD-fractie vragen zich af hoe de werkgever de sociale cohesie onder de voorgestelde wet kan behouden. Wat gebeurt er als er een meningsverschil is tussen de werkgever en
werknemer? Wie bepaalt dan wat de juiste balans is? Mag de werkgever dat volgens de initiatiefnemers van voorliggend wetsvoorstel dan bepalen?
Werken vanuit woonadres?
Het initiatiefvoorstel geeft de werknemer alleen de mogelijkheid om een verzoek tot aanpassing van de werkplek te doen om (meer) te werken vanaf zijn woonadres of vanaf de werklocatie van de werkgever. Ook hoeft de werkgever het verzoek van de werknemer niet in te willigen als het woonadres buiten het grondgebied van de EU ligt.
De leden van de VVD-fractie vragen de initiatiefnemers of de werkgever verplicht is om te controleren of de werknemer werkt vanaf zijn woonadres? En zo ja, hoe zal de werkgever dit moeten doen met inachtneming van de privacywetgeving? Indien de werknemer toch vanuit een andere werkplek werkt en daar schade lijdt in de uitoefening van zijn werkzaamheden? Is de werkgever dan aansprakelijk?
Redelijkheid en billijkheid
Verder wordt in de nota van wijziging genoemd dat het bij de beoordeling van de gemaakte belangenafweging door de werkgever niet de bedoeling is dat de rechter op de stoel van de werkgever gaat zitten. En dat het gaat om een rechterlijke toets waarbij de redelijkheid en billijkheid centraal staat. Hoe moet de toetsing van de rechter worden aangemerkt? Is dit een marginale toets in de visie van de initiatiefnemers?
De leden van de VVD-fractie vragen zich af of de maatstaf dat er aan de hand van de redelijkheid en billijkheid een belangenafweging moet worden gemaakt wel een voldoende duidelijk
wettelijk kader voor de werkgever en werknemer vormt. Zij willen graag een nadere toelichting van de initiatiefnemers.
Wetsvoorstel Werken waar je wilt, nu met criterium redelijkheid en billijkheid
Vragen van leden CDA-fractie
De oorspronkelijke evaluatieperiode van vijf jaar is verkort naar drie jaar. Waarom is hiervoor gekozen, vragen de leden van de CDA-fractie.
Meerwaarde wet?
De leden van de CDA-fractie zien de grote voordelen die het hybride werken met zich meebrengt. Deze leden vragen of de initiatiefnemers de meerwaarde van deze wet na nota van wijziging kunnen aangeven. Kortom, wat verandert, wat is anders en wat voegt deze wet toe aan het normale overleg tussen werkgever en werknemer over het hybride werken en de plek waarop dit moet gebeuren?
Vragen van leden D66-fractie
Welke plichten heeft de werkgever volgens deze nieuwe wet richting de werkomstandigheden (arboverplichtingen) op een thuiswerkplek, zo vragen de leden van de D66-fractie aan de initiatiefnemers.
Wie draagt verantwoordelijkheid als er ziekte ontstaat door slechte werkomstandigheden op de thuiswerkplek (denk aan rugklachten)?
Welke verplichtingen heeft de werknemer om de thuiswerkplek zo in te richten dat er geen gezondheidsklachten ontstaan? Wie controleert dat?
Wat betekent deze wet voor kleine organisaties die wel meer dan tien werknemers hebben die extra kosten zullen hebben aan de thuiswerkvergoeding? Denk bijvoorbeeld aan culturele instellingen die al in zwaar weer zitten.
Wat betekent deze wet voor het aantal werkplekken die werkgevers moeten aanhouden voor hun vaste medewerkers? Zo zou het kunnen zijn dat een bedrijf of een maatschappelijke organisatie vijf dagen per week een groot aantal werkplekken vrij moet houden voor hun werknemers, met alle energiekosten (verwarming/licht) die daar bij komen kijken, zonder dat deze werkplekken voltijds worden gebruikt.
Vraag aan regering
Daarnaast hebben de leden van de D66-fractie nog een vraag aan de regering:
Kan de regering nu al inschatten of thuiswerken invloed heeft op het ziekteverzuim van werknemers? In sommige sectoren is het ziekteverzuim hoog. Wordt dat lager als mensen veel thuis mogen werken? En is daarin nog een verschil bekend tussen mannen en vrouwen? Zou dit kunnen worden meegenomen in de evaluatie van deze wet?
Vragen van leden ChristenUnie-fractie
Thuiswerken is het nieuwe normaal, zo stellen de initiatiefnemers, en leidt tot een zoektocht naar een werkbaar evenwicht tussen thuiswerken en werken op de bedrijfslocatie. In het licht hiervan vragen de leden van de ChristenUnie-fractie of, nu de coronalockdown wat uit beeld is geraakt, het thuiswerken de permanente preferentie voor werknemers zal blijven. Kunnen de initiatiefnemers hier nader op reflecteren? Is er wel sprake van een structurele omslag? Geldt dit voor alle bedrijfssectoren en werknemers in gelijke mate? Ook de SER wijst op het feit dat hybride werken niet voor iedereen is weggelegd. Is er niet, zo vragen de leden, veel meer en diepgaander onderzoek nodig om te concluderen dat thuiswerken de nieuwe standaard is geworden?
Thuiswerken niet altijd mogelijk
Fysieke aanwezigheid op de werkplek is voor genoemde vitale sectoren noodzakelijk en thuiswerken is daar niet aan de orde. In hoeverre is hier maatwerk mogelijk? Zullen kleine mkb-bedrijven niet in verhoogde mate de nadelen van dit voorstel ondervinden? Hebben de initiatiefnemers overleg gehad met deze sectoren en wat was daarvan de uitkomst? Wat vonden zij van de voorgestelde ondergrens van tien werknemers? Hoe staat het in deze context met kleine familiebedrijven? Bestaat niet het gevaar van ongelijkheid tussen werknemers die wel en die niet kunnen thuiswerken?
Grenswerkers
De leden constateren daarnaast dat het wetsvoorstel weinig soelaas biedt aan grenswerkers. Veel verder dan een oproep aan de grenslanden om de belasting- en premieplicht te versoepelen komt het niet. Zien de initiatiefnemers nog andere, wellicht meer creatieve oplossingen? Hoe beoordelen zij de voortgang en vervolgstappen rond thuiswerkende grensarbeiders zoals verwoord in de brief van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 8 juli 2022?
Thuiswerkende grensarbeiders: Kamerbrief over voortgang en vervolgstappen
Arbowetgeving naleven bij thuiswerken
Ook vragen de leden hoe geborgd gaat worden dat de arbowetgeving wordt nageleefd bij de inrichting van veilige thuiswerkplekken. Hebben we de ergonomische risico’s van thuiswerken wel voldoende op het netvlies? Hoe gaan we een en ander handhaven?
Hebben de initiatiefnemers ook overwogen of het faciliteren van thuiswerken en het inrichten van de werkplek op de thuislocatie niet beter aan de sociale partners kan worden overgelaten? Is het Cao-overleg en de beraadslagingen in de SER hiervoor niet de geëigende weg?
Is regelgeving wel nodig?
Is aantoonbaar sprake van een nijpend probleem dat om overheidsregulering vraagt? Is regelgeving wel het meest aangewezen instrument? Is er niet veel meer fundamenteel onderzoek nodig, zo vragen de leden van de ChristenUnie-fractie, om zicht te krijgen op de lange termijn positieve en negatieve effecten van thuiswerken?
Moeten werkgevers niet werklocatie bepalen?
Is het niet primair aan bedrijven en niet aan hun werknemers, zoals het wetsvoorstel voorheeft, om de werklocatie te bepalen? Bedrijven hebben het recht zich te beroepen op zwaarwegende bedrijfsbelangen – door overname van het SER-advies veralgemeend tot eisen van redelijkheid en billijkheid – die zich tegen thuiswerken verzetten. Hoe beoordelen de initiatiefnemers de positie van werknemers om hiertegen in verweer te komen? Met name waar het gaat om kwetsbare groepen werknemers. Is de gang naar de rechter voor hen niet een brug te ver? Zijn de beide SER-maatstaven voldoende operationeel?
Kloof op arbeidsmarkt verkleinen
De leden van de ChristenUnie-fractie hebben de indruk dat het wetsvoorstel te zeer gedacht is vanuit de klasse van hoogopgeleide kenniswerkers die hun werkzaamheden relatief eenvoudig ook thuis kunnen verrichten. Wat heeft dit voorstel te bieden aan de klassieke arbeider die het brood met zijn handen moet verdienen en voor wie thuiswerken geen reële optie is? We moeten de kloof op de arbeidsmarkt niet vergroten maar verkleinen.
Hoe proportioneel is dit wetsvoorstel?
De financiële effecten van het voorstel voor de werkgever worden als beperkt ingeschat. Veel werkgevers hebben tijdens de coronalockdown immers al thuiswerkfaciliteiten en -vergoedingen voor hun werknemers geregeld, zo stellen de initiatiefnemers. Deze constatering roept echter direct de vraag op wat dan de meerwaarde van dit wetsvoorstel is. Beschikken zij over een raming van de omvang van de groep werknemers die nog niet over deze faciliteiten beschikt? Met andere woorden: hoe proportioneel is dit wetsvoorstel?
Thuiswerkvergoeding
De thuiswerkvergoeding wordt jaarlijks geïndexeerd. In welke mate wordt rekening gehouden met de exploderende stijging van energiekosten? Vinden de initiatiefnemers dat (de hoogte van) het huidige systeem van (fiscale) thuiswerkvergoedingen spoort met de insteek van hun initiatiefvoorstel of is er aanleiding tot aanscherping en verruiming?