Voorop staat dat arbeidsmigranten en hun werkgevers, net als dat geldt voor Nederlanders, de regels moeten opvolgen. Arbeidsmigranten worden op dezelfde manier beschermd tegen het coronavirus. Veel arbeidsmigranten werken echter in vitale sectoren en kunnen niet vanuit huis werken. Daarnaast wonen, werken en reizen arbeidsmigranten vaak samen, waardoor afstand houden moeilijk kan zijn.
Daarom heeft het kabinet in mei 2020 het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten, onder leiding van Emile Roemer, gevraagd om met aanbevelingen te komen om arbeidsmigranten beter te beschermen tegen COVID-19 op de korte termijn en structurele misstanden op de langere termijn.
1 Voorlichting en informatie
In een tijd van lockdown is het belangrijk dat arbeidsmigranten op een eenvoudige wijze informatie kunnen vinden over de lockdown-maatregelen en wat er van hen wordt verwacht.
Het kabinet zorgt ervoor dat alle COVID-19-gerelateerde maatregelen, inclusief de lockdown-maatregelen die zijn aangekondigd op 14 december 2020, in verschillende talen worden vertaald en worden omgezet in posters.
De CoronaMelder is ook in onder meer het Pools, Roemeens, Spaans, Duits en Engels beschikbaar.
Vanuit de overheid wordt informatie over bescherming tegen COVID-19 actief onder de doelgroep van
arbeidsmigranten verspreid, onder meer via het netwerk van ambassades en ngo’s.
Daarnaast signaleert het kabinet dat de gemeenschap zelf ook de maatregelen via bekende fora verspreidt, alsook via de sociale partners.
Vanuit het Samenwerkingsplatform ‘Arbeidsmigranten en COVID-19’ wordt er gewerkt aan folders in het Pools met informatie over de inspecties en het handhaven van de maatregelen omtrent COVID-19.
Work in NL
Naar aanleiding van het eerste advies van het Aanjaagteam is het centrale informatiepunt ‘Work in NL’ opgericht. Op deze website worden arbeidsmigranten in de eigen taal geïnformeerd over werken en wonen in Nederland.
Op ‘Work in NL’ is ook specifiek aandacht voor COVID-19 en de maatregelen die door de overheid zijn genomen. Arbeidsmigranten met verdere vragen kunnen, eventueel anoniem, telefonisch terecht bij stichting FairWork.
2 Bescherming op werkplek
De Arbeidsomstandighedenwet verplicht de werkgever maatregelen te nemen om risico’s die de gezondheid en veiligheid van werknemers schaden, tegen te gaan. Dat geldt ook voor maatregelen om besmetting met het COVID-19-virus tegen te gaan.
Risico-inventarisatie en -evaluatie
Werkgevers moeten een risico-inventarisatie en -evaluatie, afgekort RI&E, maken waarin zij arbeidsrisico’s en de nodige maatregelen vastleggen en implementeren op de werkvloer. Als er een nieuw arbeidsrisico ontstaat op de werkvloer, moet de RI&E worden aangepast.
Nieuw arbeidsrisico
COVID-19 is een nieuw arbeidsrisico en dat betekent dat werkgevers hun RI&E moeten aanpassen en
aanvullen met dit nieuwe arbeidsrisico. Hierbij hoort een plan met maatregelen die worden geïmplementeerd op de werkvloer. Het gaat daarbij niet alleen om de directe risico’s van het COVID-19 virus, maar ook andere actuele risico’s horen opgenomen te zijn in de RI&E. Denk hierbij aan agressie en geweld van derden op de werkvloer, of RSI-klachten als gevolg van een slecht ingerichte werkplek bij werknemers die thuiswerken.
Voor het aanpassen van de RI&E kunnen voor ondernemers de Handreiking COVID-19 en de website
Routenaar.rie.nl uitkomst bieden.
3 Handhaving op werkplek
De Inspectie SZW heeft met het oog op de specifieke risico’s verbonden met COVID-19 een speciaal meldingsformulier in verschillende talen en een beoordelingsproces van deze meldingen ontwikkeld.
Tot en met 6 december 2020 heeft de Inspectie SZW 6.448 COVID-19 gerelateerde meldingen ontvangen. 1.359 meldingen hebben betrekking op arbeidsmigranten. De meeste meldingen hebben betrekking op het niet voldoende afstand kunnen houden op de werkvloer.
De Inspectie SZW neemt meldingen die betrekking hebben op arbeidsmigranten met voorrang in behandeling.
In 89 procent van de gevallen heeft de werkgever maatregelen genomen na een interventie van de Inspectie SZW, bijvoorbeeld een waarschuwing of een eis tot naleving. Indien de werkgever geen maatregelen neemt kan de Inspectie SZW nadere stappen zetten.
De Inspectie SZW heeft sinds 1 december 2020 op grond van de Wet Tijdelijke maatregelen Covid-19 de mogelijkheid werkzaamheden stil te leggen als werkgevers in ernstige mate niet de noodzakelijke maatregelen treffen die nodig zijn om de kans op besmetting met het COVID-19-virus te voorkomen of te beperken.
Wat gaat de Inspectie SZW in 2021 doen? – coronacrisis van invloed
4 Samenwerking toezichthouders
Sinds september 2020 is het Samenwerkingsplatform ‘Arbeidsmigranten en COVID-19’ operationeel. Deelnemers zijn de Inspectie SZW, de NVWA, de GGD’s, de Veiligheidsregio’s en het Landelijk Operationeel Team Corona.
In het Samenwerkingsplatform vindt op landelijk niveau afstemming plaats tussen de betrokken beleidsdepartementen en de operationele partners, wordt informatie gedeeld en worden analyses uitgevoerd, bijvoorbeeld om sectoren met een hoog risico op besmetting met het COVID-19 virus te identificeren.
Het Samenwerkingsplatform heeft de afgelopen tijd ook contacten over de grens ontwikkeld waardoor het samen met de autoriteiten van bijvoorbeeld Noordrijn-Westfalen kan optrekken tegen misstanden. Ook heeft de minister van SZW afspraken gemaakt met Noordrijn-Westfalen over hoe zowel op de korte als langere termijn effectief samengewerkt kan worden.
5 Reizen en thuisquarantaine
Arbeidsmigranten reizen relatief vaak, bijvoorbeeld om tijdens de kerstvakantie terug naar het land van herkomst te gaan. Ook hier geldt dat zij vallen onder de reguliere regels die voor iedereen gelden. Buitenlandse reizen en vakanties vormen een risico voor import en verspreiding van COVID-19 in
Nederland. Daarom heeft het kabinet de boodschap afgegeven niet naar het buitenland te reizen en geen reizen te boeken tot medio maart, tenzij strikt noodzakelijk.
Er zijn ook arbeidsmigranten die de komende periode naar Nederland komen om hier aan het werk te gaan. Ook hiervoor geldt dat zij bij aankomst uit een hoogrisicogebied eerst 10 dagen in quarantaine moeten.
Testen op dag 5
Het kabinet heeft de Landelijke Coördinatiestructuur Testcapaciteit (LCT) om advies gevraagd of het
mogelijk is om inkomende reizigers uit hoog-risicogebieden per 15 januari 2021 op dag 5 na aankomst in Nederland te laten testen, zodat hun quarantaine bij een negatieve test kan worden beëindigd. Het LCT heeft positief geadviseerd en geeft aan dat de testcapaciteit toereikend zal zijn om dit beleid medio januari aan te passen.
Als echter blijkt dat deze weken door het toevoegen van mensen zonder klachten uit bron- en contactonderzoek en de CoronaMelder de testvraag enorm stijgt en de doorlooptijden daardoor te ver
oplopen, kunnen reizigers nog niet worden getest op 15 januari 2021.
Voor het reizen van en naar de werkplek gelden sinds 1 juli aparte regels voor het gezamenlijk reizen. Op de website ‘Work in NL’ en in de sectorale protocollen worden arbeidsmigranten en werkgevers geïnformeerd over het inregelen van het woon-werkverkeer met zo min mogelijk kans op besmettingen.
6 Bescherming en huisvesting
Wat betreft de woonsituatie van arbeidsmigranten is het in deze lockdown belangrijk dat arbeidsmigranten zoveel mogelijk afstand houden en dat zij zich aan de hygiënerichtlijnen houden. Daarvoor is het nodig dat arbeidsmigranten goed op de hoogte zijn van de maatregelen en basisregels.
Het kabinet werkt aan manieren om het aanbod van huisvestingslocaties zo snel als dat kan te vergroten. Deze inzet moet bijdragen aan het meer gespreid kunnen opvangen van arbeidsmigranten.
Het kabinet heeft voor kwetsbare groepen op de woningmarkt € 50 miljoen beschikbaar gesteld voor het realiseren van extra huisvesting, zoals arbeidsmigranten en dak- en thuislozen. Goede huisvesting voor deze groepen verkleint namelijk het risico op verspreiding van het virus. Hiermee worden het
komende jaar 4.700 plekken voor arbeidsmigranten gerealiseerd.
7 Uithuisplaatsing arbeidsmigranten
Het kabinet doet nadrukkelijk een oproep aan bedrijven om werknemers niet te ontslaan, maar in dienst te houden en gebruik te maken van de steunmaatregelen.
Als een werkgever wel de arbeidsmigrant ontslaat of het werk stopt, vraagt het kabinet de werkgever om hier zijn verantwoordelijkheid te nemen en de arbeidsmigrant zoveel mogelijk te begeleiden naar ander werk en niet per direct op straat te zetten.
In de uiterst schrijnende situatie dat iemand acuut opvang nodig heeft, kunnen gemeenten tijdelijk onderdak bieden via de maatschappelijke opvang. Gemeenten zijn opgeroepen om deze tijdelijk breed
open te stellen.
Kamerbrief over arbeidsmigranten en lockdown-maatregelen COVID-19