In het coalitieakkoord is afgesproken dat in 2030 betalen naar gebruik wordt ingevoerd ter vervanging van de huidige motorrijtuigenbelasting. Vanaf 2030 betalen autobezitters van personen- en bestelauto’s geen vast bedrag meer voor autobezit, maar een bedrag per kilometer voor autogebruik.
Om keuzes te kunnen maken voor de uitwerking van betalen naar gebruik is vervolgonderzoek gedaan naar een aantal onderwerpen. De Tweede Kamer wordt in een Kamerbrief geïnformeerd over de onderzoeksresultaten.
Het gaat om de volgende vervolgonderzoeken:
- de mogelijkheden voor invulling van het kilometertarief;
- effecten op autobelastingen en inkomenseffecten; en
- het nalevingsgedrag van autobezitters wanneer de kilometerteller wordt gebruikt voor het registreren van het aantal gereden kilometers.
De vervolgonderzoeken helpen het kabinet om inzicht te krijgen in de keuzes die nog te maken zijn en de gevolgen van deze keuzes.
Hoofdlijnenbrief
De Tweede Kamer is op 1 juli 2022 Kamer geïnformeerd over het voornemen van het kabinet om per 2030 de huidige motorrijtuigenbelasting voor alle personen- en bestelauto’s om te vormen tot een systeem van Betalen naar Gebruik.
In deze eerste hoofdlijnenbrief zijn vorig jaar diverse uitzoekpunten en openstaande keuzes benoemd en zijn verschillende studies aangekondigd.
Betalen voor gereden kilometers in plaats van autobezit vanaf 2030
Tussentijdse onderzoeksresultaten
In november 2022 en januari 2023 is de Tweede Kamer vervolgens geïnformeerd over tussentijdse onderzoeksresultaten ten aanzien van respectievelijk de beleidseffecten bij verschillende varianten voor de tariefstructuur en de wijze van kilometerregistratie.
Onderzoek oplossingen kilometerregistratie voor betalen naar gebruik
Betalen naar gebruik auto per 2030 – opties kilometer rijden
Vervolgonderzoek laten doen
In het afgelopen half jaar heeft het kabinet vervolgonderzoek laten uitvoeren. Staatssecretaris Van Rij informeert over de resultaten van het vervolgonderzoek.
Nog geen besluit genomen
Belangrijke onderdelen van Betalen naar Gebruik, zoals de manier waarop de tarieven worden bepaald (tariefstructuur), liggen op dit moment nog niet vast. Het kabinet is van plan om op basis van de genoemde onderzoeken te komen tot gedegen besluitvorming over de inrichting van Betalen naar Gebruik en de Tweede Kamer vervolgens hierover te informeren. Op dat moment zal ook de internetconsultatie voor de wetgeving starten, waarbij iedereen zijn of haar mening over het wetsvoorstel kan geven.
Toelichting op vervolgonderzoeken
1. Vervolgonderzoek varianten tariefstructuur en effecten
Het kabinet heeft ten eerste door Muconsult et al. een vervolgonderzoek laten uitvoeren naar de tariefstructuur van Betalen naar Gebruik. Er zijn verschillende varianten voor de vormgeving van de tariefstructuur mogelijk. In de eerste effectstudie zijn daartoe de effecten van een aantal varianten voor de tariefstructuur onderzocht, zoals een volledig vlak tarief, een tarief gedifferentieerd naar gewicht en brandstofsoort (optioneel met korting voor elektrische auto’s) en een tarief gedifferentieerd naar CO2-uitstoot.
In aanvulling hierop heeft Muconsult et al. vervolgonderzoek gedaan naar de effecten van verschillende varianten voor de tariefstructuur. Daarnaast is in het vervolgonderzoek ook gekeken naar de indicatieve beleidseffecten van Betalen naar Gebruik in 2040. Ook zijn verdelingseffecten als gevolg van invoering van Betalen naar Gebruik tussen de provincies en tussen verschillende typen regio’s (naar mate van stedelijkheid) in kaart gebracht.
2. Ambtelijke analyse inkomenseffecten betalen naar gebruik
Aanvullend op de effectstudies van Muconsult et al., hebben de ministeries van Financiën en van Infrastructuur en Waterstaat een ambtelijke analyse uitgevoerd naar de lastenontwikkeling per auto en de inkomenseffecten van Betalen naar Gebruik. Deze analyses zijn mede gebaseerd op de hiervoor genoemde effectstudies van Muconsult et al.
Deze twee aanvullende onderzoeken zijn uitgevoerd om de beleidseffecten van de verschillende varianten voor de tariefstructuur onderling te kunnen vergelijken. Het kabinet zal de resultaten van zowel de eerste effectstudie als beide vervolgonderzoeken betrekken in de keuze voor de tariefstructuur.
3. Onderzoek nalevingsgedrag en keteninrichting
Tot slot heeft het kabinet nader onderzoek laten uitvoeren om te komen tot een betrouwbare registratie van het aantal gereden kilometers.
Kilometerregistratie
Op 19 januari 2023 heeft het kabinet het eerste onderzoek naar de kilometerregistratie “Vergelijking systemen kilometerregistratie voor Betalen naar Gebruik” met de Tweede Kamer gedeeld.
Op basis van de aandachtspunten uit dit onderzoek is vervolgonderzoek uitgevoerd naar het nalevingsgedrag en mogelijke maatregelen om de bestaande kilometerregistratie te verstevigen. Daarnaast is onderzocht op welke manier de betrokken publieke uitvoeringsorganisaties de taken binnen de uitvoeringsketen kunnen verdelen.
Gebaseerd op tellerstand auto
Uitgangspunt in dit scenario is dat de kilometerregistratie onder Betalen naar Gebruik is gebaseerd op de tellerstand van het voertuig en dat er geen extra boordapparatuur wordt ingebouwd. Dat sluit aan bij het uitgangspunt van eenvoud en biedt voordelen op het gebied van privacy en kosten.
Het kabinet zal de inzichten van beide onderzoeksrapporten gebruiken in de vormgeving van de kilometerregistratie onder Betalen naar Gebruik.
Wetsvoorstel voorjaar 2024
De Tweede Kamer wordt geïnformeerd zodra het kabinet een besluit heeft genomen over de inrichting van Betalen naar Gebruik.
Het streven is om in het voorjaar van 2024 een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer in te dienen.
Kamerbrief aanvullende onderzoeksrapporten Betalen naar Gebruik
Zie ook Vervolgonderzoeken voor de uitwerking van betalen naar gebruik openbaar
Plannen hervorming autobelasting – betalen voor autogebruik per 2030