
De Wet bescherming klokkenluiders is op 18 februari 2023 in werking getreden. Melders van misstanden worden daardoor beter beschermd. Als zij aangeven benadeeld te zijn door hun werkgever vanwege hun melding, ligt de bewijslast voortaan bij de werkgever om aan te tonen dat dat niet zo is. Ook worden meer melders beschermd dan alleen werknemers in dienstverband.
Het wetsvoorstel Wet bescherming klokkenluiders past de Wet Huis klokkenluiders aan. Nederland voldoet hiermee aan de Europese richtlijn inzake de bescherming van personen die inbreuken op het Unierecht melden.
Doel van de wet
Het doel van de wet is bescherming van mensen die in de context van hun werkgerelateerde activiteiten een misstand of een vermoeden van een misstand willen melden. Hoewel in de wet sprake is van werknemers, wordt dit begrip ruim omschreven. Het betreft niet alleen iedereen die een arbeidsovereenkomst heeft, maar iedereen die in een ondergeschiktheidsrelatie tegen een vergoeding arbeid verricht. Hiertoe behoren ook bijvoorbeeld uitzendkrachten, vrijwilligers en stagairs die een vergoeding ontvangen.
Bewijslast verschuift naar werkgever
Melders die menen dat zij benadeeld zijn vanwege een melding van een vermoeden van een misstand zoals bedoeld in de Wet bescherming klokkenluiders hoeven niet meer zelf aan te tonen dat zij benadeeld zijn vanwege hun melding. Die bewijslast verschuift naar de werkgever. Die moet voortaan aantonen dat de benadeling niets met de melding te maken heeft.
Daarbij moeten werkgevers aan strengere eisen voldoen als het gaat om hun interne meldprocedures voor misstanden. Zo moeten werkgevers na een melding binnen maximaal drie maanden informatie geven aan de melder over het verloop van het onderzoek.
Verplichte meldprocedure
Werkgevers met 50 of meer werknemers zijn verplicht vóór 17 december 2023 hun interne procedure voor meldingen van misstanden aan te passen aan de nieuwe wet. Werkgevers met minstens 250 werknemers moeten zelfs al bij inwerkingtreding van de wet hieraan voldoen. En niet te vergeten: de ondernemingsraad moet met de regeling instemmen.
Op grond van de Wet Huis voor klokkenluiders was een interne procedure voor het melden van misstanden al verplicht. Dit betekent dus dat de meeste werkgevers hun regeling alleen moeten aanpassen aan de nieuwe vereisten.
Aantal onderdelen niet in werking
Enkele onderdelen van de Wet bescherming klokkenluiders treden nu niet in werking. Het gaat onder andere om de verplichting voor werkgevers om ook meldingen die anoniem zijn in behandeling te nemen. Daar is nog nadere regelgeving voor nodig.
Een andere nog openstaande kwestie is of het Huis voor klokkenluiders sancties mag opleggen als werkgevers zich niet aan bepaalde verplichtingen uit de Wet bescherming klokkenluiders houden. Eerst moeten de gevolgen van deze onderdelen voor de uitvoering en handhaving in beeld gebracht worden. Vervolgens is ook daar nog nadere regelgeving voor nodig.
Bron: AWVN.nl en Rijksoverheid.nl
Implementatie van de Europese richtlijn over bescherming van klokkenluiders
Wet bescherming klokkenluiders – Voor werkgevers