Een onderdeel van de Brede Schuldenaanpak is de implementatie van de Wet vereenvoudiging
beslagvrije voet. Deze wet is op 1 januari 2021 in werking getreden.
Met de inwerkingtreding van de wet wordt het bestaansminimum van mensen op wiens inkomen beslag wordt gelegd beter geborgd door beslagleggende partijen. Het gaat om gerechtsdeurwaarders, gemeenten, waterschappen, UWV, de SVB, het CJIB, het LBIO en de Belastingdienst.
Beslagvrije voet te laag
Voor inwerkingtreding van de wet werd 75 procent van de mensen met een te lage beslagvrije voet geconfronteerd. Een belangrijke oorzaak hiervan was dat de burger zelf informatie moest verstrekken om de beslagvrije voet correct vast te stellen. In stressvolle schuldensituaties komt het echter regelmatig voor dat mensen informatie niet, te laat of onvolledig geven.
Alleen nog controleren
Voor de berekening van de beslagvrije voet zijn beslagleggers onder de nieuwe wet niet langer vooral afhankelijk van informatie van de burger. De burger hoeft de beslagvrije voet in principe alleen nog te controleren. Hiermee is de burger zoveel mogelijk ontzorgd.
Rekenmodule
Om de vereenvoudigde beslagvrije voet correct te berekenen moet een beslagleggende partij beschikken over – een aansluiting op – een rekenmodule. De rekenmodule berekent op basis van inkomensgegevens en de leefsituatie de beslagvrije voet.
Alle gerechtsdeurwaarders, UWV, de SVB, het CJIB, het LBIO en ongeveer twee derde van alle gemeenten en waterschappen beschikken nu over – aansluiting op – een rekenmodule en berekenen de beslagvrije voet via deze weg. De Belastingdienst beschikt over een eigen rekenmodule.
Het deel van de gemeenten en waterschappen dat nog niet is aangesloten op een rekenmodule maakt gebruik van de overgangstermijn op grond waarvan ze de oude beslagvrije voet mogen hanteren, of legt nog geen beslag. Deze partijen passen uiterlijk vanaf 1 juli 2021 de vereenvoudigde beslagvrije voet toe.
Burgerportaal
Sinds 4 januari 2021 is ook het burgerportaal live. Elke burger kan hierop eenvoudig relevante informatie over de beslagvrije voet raadplegen en zijn beslagvrije voet herrekenen. Het burgerportaal wordt doorlopend verder verbeterd aan de hand van bevindingen van een burgerpanel, professionals uit het werkveld en ervaringen met het portaal in de praktijk.
Knelpunten oplossen
De nieuwe processen en systemen voor de berekening van de beslagvrije voet worden continu gemonitord en waar nodig geoptimaliseerd. Op deze manier kunnen knelpunten zo snel mogelijk door ketenpartijen worden herkend en opgelost.
Zo bleek dat de beslagvrije voet in sommige gevallen lager uitviel dan zou moeten bij mensen die de salarisuitbetaling per vier weken ontvangen in plaats van per maand en is een knelpunt ontstaan bij het vaststellen van het gemiddeld maandinkomen. Beide gevallen worden in de keten opgelost door de rekenmodule aan te passen.
Verder bleek dat een te lage beslagvrije voet is berekend in gevallen waarbij door een inkomensverstrekker de vakantietoeslag jaarlijks wordt doorgegeven aan de Polisadministratie in plaats van maandelijks. Dit doet zich in elk geval voor bij ruim tweehonderd gemeenten en betreft circa 15.000 beslagen.
Bijstandsgerechtigden uit die gemeenten die in januari, februari of begin maart zijn geconfronteerd met een beslaglegging of herberekening van een eerder vastgestelde beslagvrije voet kregen hierdoor een beslagvrije voet van 90 procent van de verstrekte uitkering in plaats van 95 procent.
Structurele oplossing
Ketenpartijen hebben hun werkwijze aangepast zodat tijdelijk een extra, handmatige controle plaatsvindt bij de berekening van de beslagvrije voet en de afdracht van de afloscapaciteit. Gelijktijdig werken de ketenpartijen en het ketenbureau van het ministerie van Sociale Zaken aan een structurele oplossing. Daarnaast wordt uitgezocht of dit zich ook voordoet bij andere inhoudingsplichtigen.
Belastingdienst
De Belastingdienst kan de beslagvrije voet in bepaalde gevallen nog niet herzien. Dit wordt veroorzaakt door problemen in de systemen die op dit moment worden verholpen. Lopende vorderingen ouder dan twaalf maanden zijn daarom stopgezet en de betreffende burgers en hun werkgevers zijn geïnformeerd.
Beslagvrije voet 2021 voor loonbeslag ouder dan 12 maanden – geen nieuwe berekening
Stroomlijning Keten voor Derdenbeslag
Het programma Stroomlijning Keten voor Derdenbeslag heeft tot doel de gegevensuitwisseling tussen de ketenpartijen te verbeteren. Daarvoor zal een ICT-voorziening worden gebouwd waarmee gerechtsdeurwaarders, gemeenten, waterschappen, UWV, de SVB, het CJIB, het LBIO en de Belastingdienst informatie kunnen uitwisselen. Op die manier kan het bestaansminimum beter worden geborgd van mensen op wiens inkomen verschillende beslagen zijn gelegd of wordt verrekend en kunnen onnodige proces- en executiekosten zoveel mogelijk worden voorkomen.
Wetsvoorstel
De verbeterde gegevensuitwisseling is een aanvulling op de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet. De grondslag voor de gegevensuitwisseling wordt geregeld in het wetsvoorstel Wet stroomlijning keten derdenbeslag.
De noodzakelijke voorbereidingen voor de start van de bouw van de ICT-voorziening
zijn in 2020 gestart. Daarbij zijn de gerechtsdeurwaarders, gemeenten, waterschappen, UWV, de SVB, het CJIB, het LBIO en de Belastingdienst nauw betrokken.
Met ketenpartijen wordt een nieuwe planning afgestemd waarin ook de verwachte indiening van het wetsvoorstel bij de Tweede Kamer wordt opgenomen.
Voortgang implementatie Wet vereenvoudiging beslagvrije voet en verbreding beslagregister