
Het lezen van het onderzoeksrapport naar thuiswerkregelingen voor grenswerkers kan als complex worden ervaren. Het onderwerp werken over de grens betreft complexe materie. Deze complexiteit kan voor grenswerkers belemmeringen opwerpen in de keuze om al dan niet thuis te gaan werken. Via het onderzoek heeft de staatssecretaris geprobeerd om de (inkomens)effecten van mogelijke thuiswerkregelingen inzichtelijk te maken.
In de brief van 28 maart 2024 heeft Van Rij de analyse en (belangrijkste) conclusies van het rapport samengevat. De kwantitatieve effecten van mogelijke thuiswerkregelingen komen tot uitdrukking in diverse tabellen. Het onderzoeksrapport omvat daarnaast berekeningen op basis van uitgebreide scenario’s waarin rekening wordt gehouden met de hypotheekrenteaftrek en auto van de zaak.
Inzichten (inkomens)effecten verschillende thuiswerkregelingen
Het rapport biedt voor individuele grenswerkers geen antwoord op de vraag wat thuiswerken exact betekent voor hun netto-inkomen. Wel geeft het rapport bruikbare algemene inzichten in de (inkomens)effecten van verschillende thuiswerkregelingen. Van Rij wil in bilateraal, EU- en OESO-verband dit onderwerp op de agenda houden en stappen zetten bij het aanpakken van de fiscale problematiek met betrekking tot grenswerkers.
Naar aanleiding van het recente onderzoeksrapport is (nog) niet met werkgeversorganisaties gesproken. Op ambtelijk niveau zal snel contact worden opgenomen om nader in gesprek te gaan zodat werkgeverorganisaties naar aanleiding van het rapport hun perspectief kunnen delen, bijvoorbeeld over hun administratieve lasten en bedrijfsvoering.
Discoördinatie tussen belasting- en premieheffing beperken
Het kabinet blijft zich inzetten om de discoördinatie tussen de belasting- en premieheffing zoveel mogelijk te beperken. Idealiter zoekt Nederland aansluiting bij de sociale zekerheid (tot 50% thuiswerken faciliteren). Er zijn met Duitsland in dit kader en onder meer op basis van dit uitgangspunt gesprekken geweest over opname van een thuiswerkregeling voor grenswerkers in het bilaterale belastingverdrag. Daarbij zijn ook de afspraken die Duitsland met andere landen heeft gemaakt aan de orde gekomen. Gebleken is dat verschillende afspraken denkbaar zijn.
Een regeling die uitgaat van een woonstaatheffing, al dan niet met een territoriale begrenzing zoals in de bilaterale afspraak tussen Duitsland en Oostenrijk of met een dagendrempel zoals in de bilaterale afspraak tussen Duitsland en Zwitserland, is ingrijpend en zou een forse verschuiving betekenen van (grotendeels) belastingheffing in de werkgeverstaat naar volledige belastingheffing in de woonstaat. De gevolgen zijn eerder in een brief uiteengezet.
Volledige woonstaatheffing minder gunstig
Ook het recente onderzoek over thuiswerkregelingen voor grenswerkers laat zien dat een volledige woonstaatheffing in relatie tot Duitsland veelal minder gunstig is voor het netto-inkomen van grenswerkers die hybride werken. Hoewel ik een volledige woonstaatheffing niet zal uitsluiten, streeft het kabinet om met Duitsland op korte termijn in ieder geval een drempelregeling met beperkte dagendrempel af te spreken, zoals al in de bilaterale overeenkomst tussen Duitsland en Luxemburg het geval is.
Hoogte dagendrempel
Hoewel het onderzoeksrapport geen kwantificatie omvat van de administratieve lasten die onder meer werkgevers kunnen ervaren bij hybride werkende grenswerkers, heeft de hoogte van de dagendrempel invloed, zij het in beperkte mate, op het aantal grenswerkers dat administratieve voordelen ondervindt van de regeling. Als grenswerkers die hybride werken onder de afgesproken drempel blijven, kunnen werkgevers hierdoor ook minder administratieve lasten hebben. Dat is echter afhankelijk van de specifieke omstandigheden van een geval.
Vermindering administratieve lasten
Bij een dagendrempel van 34 dagen zullen bijvoorbeeld alleen grenswerkers die incidenteel thuiswerken een vermindering van administratieve lasten kunnen realiseren. Grenswerkers die structureel 1 of 2 dagen per week thuiswerken, kunnen hier geen gebruik van maken. Werkgevers kunnen, afhankelijk van onder meer hoe de loonadministratie is geregeld, hierdoor al dan niet minder administratieve lasten hebben.
Bij een drempel van bijvoorbeeld 96 dagen ervaren ook grenswerkers die ongeveer twee dagen per week thuiswerken een vermindering van administratieve lasten. Elke drempel kan dus zorgen voor vermindering van de administratieve lasten, maar een lagere drempel beperkt de groep grenswerkers (en daarmee mogelijkerwijs werkgevers) die er profijt van kan hebben.
Van Rij merkt daarnaast op dat de hoeveelheid administratieve lasten voor grenswerkers en werkgevers moet worden afgewogen tegen onder meer effecten op het netto-inkomen van de grenswerker. Hoewel het overschrijden van een (beperkte) dagendrempel voor meer administratieve lasten kan zorgen, zou daarentegen de ‘salary split’ in verschillende scenario’s financieel voordeliger kunnen uitpakken doordat in zowel woon- als werkgeverland bijvoorbeeld een belastingvrije voet en/of lagere tarieven voor lagere inkomenscategorieën kunnen worden toegepast.
Een hogere dagendrempel brengt grotere (nadelige) inkomenseffecten voor de grenswerker met zich mee. Het (zo veel mogelijk) beperken van administratieve lasten blijft toch voor zowel de werknemer als werkgever een belangrijke afwegingsfactor bij grenswerkers die hybride werken.
Interpretatie begrip ‘vaste inrichting’
Verder heeft Nederland, ten behoeve van de vermindering van administratieve lasten en zekerheid, op 23 november 2023 met België een overeenkomst gesloten over de interpretatie van het begrip ‘vaste inrichting’ in situaties van thuiswerkende werknemers. De overeenkomst biedt duidelijkheid over elementen die van belang zijn bij de beoordeling of het thuiswerken van werknemers in hun woonland leidt tot een vaste inrichting van de werkgever. Dat is immers ook relevant voor de vraag of sprake is van administratieve verplichtingen (bijvoorbeeld voor de inhoudingsplicht in de loonbelasting in het woonland van de grenswerker die hybride werkt) voor de werkgever.
Salary split
Grenswerkers die hybride werken kunnen op basis van de huidige toewijzingsregels in belastingverdragen (de ‘salary split’) bepaalde fiscale faciliteiten en aftrekposten, zoals de hypotheekrenteaftrek, in Nederland verliezen. Het algemene uitgangspunt in de EU is dat de persoonlijke en gezinssituatie van de grenswerker in ten minste één lidstaat, namelijk daar waar minstens 90% van het inkomen wordt belast, in aanmerking wordt genomen (het Schumackercriterium).
Vanwege de ‘salary split’ kan in sommige gevallen niet aan dit uitgangspunt worden voldaan en kunnen in dergelijke gevallen de Nederlandse fiscale faciliteiten voor de hybride werkende grenswerker komen te vervallen. Het onderzoeksrapport besteedt expliciet aandacht aan de hypotheekrenteaftrek.
Compensatieregeling
De Nederlandse compensatieregeling in zowel het belastingverdrag met België als met Duitsland zorgt er in het bijzonder voor dat Nederland de in Nederland wonende en (deels) in België, respectievelijk Duitsland, werkende grenswerker financieel compenseert als deze persoon in het geval van (volledig) werken in Nederland alhier minder belasting (en premie volksverzekeringen) zou hebben betaald dan hij in België, respectievelijk Duitsland, verschuldigd is als gevolg van het (deels) werken in België, respectievelijk Duitsland. Op deze wijze kan bijvoorbeeld een verlies van hypotheekrenteaftrek financieel worden gecompenseerd.
Het onderzoeksrapport heeft bij de (inkomens)effecten van thuiswerkregelingen ook rekening gehouden met deze compensatieregeling.
Drempelregelingen
De hierboven genoemde drempelregelingen kunnen ervoor zorgen dat geen sprake is van een ‘salary split’ en dat de belastingheffing zodoende in één land plaatsvindt (bijvoorbeeld Nederland als werkgeverstaat). Door de drempelregeling kan dan in voorkomende gevallen worden voorkomen dat bepaalde faciliteiten vervallen.
Ook zolang de ‘salary split’ geldt, zal de grenswerker die hybride werkt evenwel in bepaalde gevallen recht kunnen houden op de Nederlandse fiscale faciliteiten en aftrekposten zoals de hypotheekrenteaftrek. Dat hangt af van de specifieke omstandigheden en moet per geval worden beoordeeld.
Antwoorden vragen over kamerbrief Onderzoek thuiswerkregelingen voor grenswerkers