Dit zijn ernstige overtredingen van de de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Dat laat de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) weten.
AP-voorzitter Aleid Wolfsen: ‘Veel zaken lopen uitsluitend via de overheid. Daarin heb je als burger geen keuzevrijheid. Je bent daardoor gedwongen gegevensverwerkingen van de overheid te ondergaan.’
‘Juist daarom moet je er blind op kunnen vertrouwen dat dit netjes gebeurt. Dat de overheid niet onnodig informatie over jou opslaat en verwerkt. En dat discriminatie geen rol speelt in jouw contact met de overheid.’
‘Dat is bij Toeslagen vreselijk misgegaan, met alle gevolgen van dien. Natuurlijk kan deze boete dat niet ongedaan maken. Maar het is wel een belangrijke stap in een breder herstelproces.’
Bewaren i.p.v. wissen gegevens
De Belastingdienst had de gegevens over de dubbele nationaliteit van Nederlanders al in januari 2014 moeten wissen.
De dubbele nationaliteit van Nederlanders speelt geen rol bij het beoordelen van een aanvraag voor kinderopvangtoeslag. Toch bewaarde en gebruikte de Belastingdienst deze gegevens.
In mei 2018 stond in totaal van nog 1,4 miljoen mensen de dubbele nationaliteit geregistreerd in systemen van de Belastingdienst.
Niet noodzakelijk
Daarnaast verwerkte de Belastingdienst de nationaliteit van aanvragers om georganiseerde fraude te bestrijden. Terwijl de gegevens hiervoor niet noodzakelijk waren.
Tot slot gebruikte de Belastingdienst de nationaliteit van aanvragers als een indicator (wel/niet Nederlander) in een systeem dat automatisch bepaalde aanvragen als risicovol aanwees. Ook voor dit doel waren deze gegevens niet noodzakelijk.
In alle gevallen – aanvragen beoordelen, fraude bestrijden en het risicosysteem – is de verwerking daarom onrechtmatig en dus verboden.
Discriminerende verwerking
Door gegevens over nationaliteit onnodig op te nemen in allerlei systemen, handelde de Belastingdienst discriminerend. Voor het recht op kinderopvangtoeslag maakt het namelijk niet uit welke nationaliteit iemand heeft, alleen of diegene rechtmatig in Nederland verblijft.
Verwerking onbehoorlijk
Door de discriminerende verwerking van nationaliteit is volgens de AVG de verwerking ook onbehoorlijk. Want, zo stelt de AVG, een verwerking mag geen inbreuk maken op fundamentele rechten. Zoals het recht niet gediscrimineerd te worden.
Aleid Wolfsen: ‘In een snel digitaliserende wereld is het beschermen van informatie over personen steeds belangrijker als randvoorwaarde voor het beschermen van onze andere grondrechten, zoals het recht op veiligheid, eigendom en gezondheid. Precies zoals in dit geval een onrechtmatige verwerking met een algoritme het recht op non-discriminatie heeft geschonden.’
Overtredingen beëindigd
Naar aanleiding van het onderzoek van de AP is de Belastingdienst gestart met het opschonen van de interne systemen. In de zomer van 2020 waren de dubbele nationaliteiten van Nederlanders hier volledig uit verwijderd.
Sinds oktober 2018 gebruikt de Belastingdienst de nationaliteit van aanvragers niet meer bij het risicosysteem. En sinds februari 2019 niet meer bij de bestrijding van georganiseerde fraude.
De boete is opgelegd aan de minister van Financiën, omdat de minister verantwoordelijk is voor de verwerking van persoonsgegevens bij de Belastingdienst.
De Belastingdienst kan nog in bezwaar gaan tegen de boete van de AP.
