
De aandacht voor duurzame inzetbaarheid bij werkgevers en werknemers is de afgelopen jaren fors toegenomen. Een leer- en ontwikkelcultuur is echter nog geen gemeengoed en ook het belang van gezondheid en vitaliteit op het arbeidsmarktperspectief is nog niet overal doorgedrongen. Veel medewerkers hebben een achterstand in scholing of vaardigheden en hebben te weinig inzicht in hun eigen kansen en beperkingen op de arbeidsmarkt.
Drie rode draden
Wat is aan duurzame inzetbaarheid afgesproken in cao’s? Drie rode draden die AWVN zijn opgevallen in de akkoorden die in 2021 tot stand zijn gekomen:
- Afspraken over duurzame inzetbaarheid, gekoppeld aan ouderen en zwaar werk
In krap de helft (45 procent) van de cao’s uit 2021 staan nieuwe afspraken over duurzame inzetbaarheid in brede zin. Een kwart van die afspraken (12 procent) bestaat voor een groot deel uit afspraken over de RVU-regeling voor vervroegde uittreding. Daarnaast zijn er veel afspraken over roosters en gezondheid, vooral in relatie tot oudere medewerkers. Relatief veel aandacht gaat dus uit naar (knelpunten bij) het werk van oudere werknemers. - Afspraken over persoonlijke ontwikkelbudgetten, loopbaanscans en mobiliteit
In 1 op de 5 cao’s dit jaar zijn afspraken gemaakt over scholing en ontwikkeling in brede zin. In 1 op de 10 cao’s zijn afspraken over persoonlijke ontwikkelbudgetten opgenomen.
Persoonlijke ontwikkelbudgetten helpen werknemers meer eigenaarschap te geven over hun ontwikkeling, maar flankerend beleid is nodig om ervoor te zorgen dat er gebruik van wordt gemaakt en ontwikkeling echt gaat leven. Het is daarom goed om te zien dat er meer cao-afspraken komen waarin loopbaanscans zijn afgesproken. Dit kan vervolgens weer tot gebruik van ontwikkelbudget leiden. Ook zijn vaker afspraken gemaakt over het faciliteren van (het traject naar) werk buiten de sector. - Afspraken op gebied van vitaliteit, gezondheid en werk-privébalans
Voorbereiden op duurzaam werk gaat om meer dan alleen ontwikkeling, het gaat ook om gezondheid en vitaliteit. In 1 op de 5 cao’s worden afspraken gemaakt over gezondheid (vaak in relatie tot roosters), en in 1 op de 10 over vitaliteit.
Inmiddels zijn in 20 procent van de nieuwe cao’s afspraken gemaakt over een bovenwettelijke aanvulling op de wet WIEG en meer zeggenschap over werktijden. In 1 op de 20 cao’s zijn afspraken gemaakt over tijd voor mantelzorg. In een paar cao’s zijn (deels) doorbetaalde sabbaticals afgesproken.
Leven lang ontwikkelen
Wat kunnen we komend halfjaar verwachten?
Ook na het herstel uit de coronacrisis blijft het weerbaar(der) maken van werknemers in een veranderende arbeidsmarkt een grote gezamenlijke uitdaging. De verwachting van AWVN is dat een nieuw regeerakkoord, in navolging van de Commissie-Borstlap en het advies van de SER, nieuwe maatregelen zal bevatten op leven lang ontwikkelen in brede zin te stimuleren en zo cao-afspraken op dit gebied kan stimuleren. Bovenstaande trends zetten door volgens AWVN.
Twee thema’s
AWVN verwacht daarnaast dat twee thema’s meer aandacht zullen krijgen:
- Inzetbaarheid van alle werknemers
Mede ingegeven door de RVU-regeling staan veel afspraken in het teken van oudere werknemers, terwijl het voor het voorbereiden op duurzaam werk juist belangrijk is dat alle werknemers hun inzetbaarheid ter hand nemen en daarin worden gefaciliteerd. Een keuzebudget is daarbij belangrijk, maar ook (het onder de aandacht brengen van) coachgesprekken, vitaliteitstrajecten, loopbaanoriëntatie en van-werk-naar-werktrajecten. - Leer- en ontwikkelcultuur waarin cao-afspraken ook echt worden benut
In veel gevallen zijn er al budgetten en regelingen beschikbaar, maar deze worden beperkt gebruikt. Hoe kun je dat veranderen? Hoe is de cultuur en houding van de organisatie: hoe wordt er aangekeken tegen ontwikkeling en duurzame inzetbaarheid? Hoeveel prioriteit krijgt het en wat kan er extra worden gedaan om bekendheid en gebruik te vergroten? Wat is de rol van leidinggevenden hierin? Vaak zit dit meer in het HR-beleid dan in (nieuwe) cao-afspraken.
In de cao kunnen werkgever en werknemers echter ook afspraken maken over het bundelen en toegankelijk maken van regelingen en de monitoring van het gebruik.