
Een werknemer die de leeftijd van 21 jaar heeft bereikt en die arbeid in een dienstbetrekking verricht, heeft sinds 1 juli 2019 volgens de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag (Wml) recht op betaling van het minimumloon. Het in een onderneming of bedrijfstak betaalde minimumuurloon is tot 1 januari 2024 gerelateerd aan de in de cao overeengekomen normale arbeidsduur.
Normale of gemiddelde arbeidsduur
Het begrip normale arbeidsduur wordt in cao’s niet altijd eenduidig gehanteerd. Veelal geven de in de cao gehanteerde begrippen de gewenste duidelijkheid. Soms ontbreekt deze duidelijkheid en is het noodzakelijk om op basis van meerdere, met de arbeidsduur samenhangende begrippen (duur van de werkdag en roostervrije dagen) en hun onderlinge relaties te bepalen wat de normale arbeidsduur per week in cao’s is. Veel gebruikte termen in cao’s zijn de normale en de gemiddelde arbeidsduur.
Met de term normale arbeidsduur wordt in cao’s vaak het aantal uren bedoeld dat een werknemer in de onderneming dagelijks/wekelijks werkzaamheden verricht. Het gaat hierbij om de door de werknemer volgens rooster verrichte uren arbeid.
Daarnaast wordt in cao’s gesproken over de gemiddelde arbeidsduur per week. In specifieke banen met weekenddiensten of onregelmatige diensten is het mogelijk dat de wekelijkse arbeidsduur van de werknemer varieert.
De gemiddelde arbeidsduur wordt dan berekend over een langere periode. Eventueel extra vakantiedagen voor jongere c.q. oudere werknemers worden bij de bepaling van de normale arbeidsduur hier buiten beschouwing gelaten.
Van twee van de 149 onderzoekcao’s ontbreken gegevens over de normale arbeidsduur: Postbezorgers (werken met urencontract) en E-commerce (fulltime werkweek is 35 t/m 40 uur, afhankelijk van de rol). De normale arbeidsduur in de onderzoekcao’s loopt uiteen van 34 tot 40 uur per week.
Drie cao’s kennen een normale arbeidsduur van minder dan 36 uur per week. Onder deze cao’s in de (financiële) dienstverlening vallen bijna 20.000 werknemers. Het gaat hierbij om Achmea, Zorgverzekeraars en de FNV.
Normale arbeidsduur 36 en 37 uur per week
Voor 41% van de werknemers die vallen onder 49 van de onderzoekcao’s, geldt een normale arbeidsduur die ligt tussen de 36 en 37 uur per week. Het gaat om 2,2 miljoen werknemers. De meeste van deze werknemers zijn werkzaam in de publieke sector (1,8 mln. werknemers in 20 cao’s).
Normale arbeidsduur 38 tot 39 uur per week
Voor 35% van de werknemers die vallen onder 46 van de onderzoekcao’s, ligt de normale arbeidsduur tussen de 38 tot 39 uur per week. Onder deze cao’s vallen 1,8 mln. werknemers. Een normale arbeidsduur van 40 uur per week komt voor in 32 cao’s. Onder deze cao’s vallen 725.000 werknemers (14%). Het gaat vaak om cao’s in de industrie, vervoer en handel.

Normale arbeidsduur per economische sector
Uit onderstaande tabel blijkt dat de normale arbeidsduur in de zorgsector met gemiddeld 36,1 uur het laagst is. In de zorgsector is 24% van de werknemers die vallen onder de onderzoekcao’s werkzaam. Het is ook de sector met de minste voltijdbanen, namelijk 25%. Na de zorg kennen de sectoren financiële instellingen en openbaar bestuur de laagste wekelijkse arbeidsduur.
In de bouw is de normale arbeidsduur met gemiddeld 38,7 uur per week het hoogst. De bouwsector kent ook het hoogste percentage voltijdbanen (84%).

Normale arbeidsduur en Wml
Het Wml is tot 1 januari 2024 een bedrag per maand. Omdat de wekelijkse normale arbeidsduur in cao’s uiteenloopt van 32 tot 40 uur, verschilt het uurloon. Sinds 1 januari 2024 is de werkgever volgens de wet verplicht om werknemers per uur minimaal het minimumuurloon (WMUL) te betalen.
Voor de relatie tussen de normale arbeidsduur en het Wml is gebruik gemaakt van de gegevens van 139 van de 149 steekproefcao’s. In 62 cao’s, van toepassing op 41% van de werknemers onder de onderzochte 139 cao’s, ligt de laagste loonschaal (reguliere of aanloopschaal) op Wml-niveau.
In de overige 77 cao’s ligt het laagste schaalbedrag in de laagste loonschaal boven het Wml. In 19 van de 62 cao’s geldt een normale arbeidsduur van 36 uur per week en in 6 van de 62 cao’s bedraagt de normale arbeidsduur 37 uur. In 25 van de 62 cao’s bedraagt de normale arbeidsduur 38 uur en in 1 cao bedraagt de normale arbeidsduur 39 uur. In 9 van de 62 cao’s ligt de normale arbeidsduur op 40 uur per week. In de overige 2 cao’s komt een afwijkende normale arbeidsduur voor.
Ontwikkeling sinds 2019
De laatste jaren is sprake van een constante arbeidsduur per week. De afgelopen vijf jaar (2019 t/m 2023) bedraagt de gemiddelde normale arbeidsduur per week 37,3 uur, een fractie lager dan in 2024. Wijzigingen in arbeidsduur komen weinig voor. En als ze voorkomen, gaat het meestal niet om de grootste cao’s. Aangezien het om een naar werknemers herwogen gemiddelde gaat, werken wijzigingen in arbeidsduur in individuele cao’s nauwelijks door in het gemiddelde.
Cao-afspraken 5 mei
In 124 van de 149 onderzoekcao’s hebben sociale partners afspraken gemaakt over 5 mei. Het gaat meestal om twee soorten afspraken:
- Elk jaar vrij
In 36 cao’s (43% van de werknemers) hebben werknemers elk jaar op 5 mei een vrije dag. Hier onder vallen ruim 2,25 miljoen werknemers. Meer dan twee miljoen werknemers met een vrije dag op 5 mei werken in de publieke sector. - Eens in de vijf jaar vrij
In 87 cao’s (39% van de werknemers) is vastgelegd dat werknemers in lustrumjaren, dus elke vijf jaar, recht hebben op een betaalde vrije dag op 5 mei. Hier onder vallen 2,0 miljoen werknemers.
In één cao kunnen werknemers in lustrumjaren op 5 mei een vrije dag opnemen vanuit het jaarlijkse feestdagenverlof van 48 uur.