In het jaarverslag van de Nederlandse Arbeidsinspectie van 2023 reflecteert Inspecteur-generaal, Rits de Boer jaarlijks op een onderwerp waarop de Arbeidsinspectie toezicht houdt. Dit jaar is dat op de kennismigrantenregeling.
De kennismigrantenregeling geeft werkgevers de mogelijkheid om op eenvoudige en snellere wijze werknemers aan te trekken van buiten de Europese Unie met specialistische en hoogwaardige kennis.
Een niet-Europese kennismigrant kan onder voorwaarden naar Nederland komen om te werken. De kennismigrant moet bijvoorbeeld hoog opgeleid zijn. De werkgever moet een erkend referent zijn bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). De IND behandelt dan de aanvraag om een kennismigrant naar Nederland te halen sneller.
Het salaris dat kennismigranten verdienen, ligt vast. De hoogte van de salarissen van kennismigranten staat op de site van de IND.
In de praktijk komen inspecteurs van de Arbeidsinspectie echter kennismigranten tegen die kapper, kabellegger, horecamedewerker, nagelstylist of payroller zijn. De Arbeidsinspectie heeft geanalyseerd hoe dat kan.
Rits de Boer:
’De naam geeft goed aan wat de regeling beoogt, maar niet wat de regeling doet. De naam is verwarrend, want er is geen criterium voor kennis in de regeling. De regeling vraagt een minimum salaris, geen minimum kennisniveau.’
Nederland heeft een kennismigrantenregeling waarmee werkgevers op eenvoudige wijze mensen
van buiten de Europese Unie kunnen aannemen.
Toezichtservaringen leren:
- De naam wekt verwarring. Salaris, veel meer dan kennis, drijft deze migratie.
- Het doel is niet meer van deze tijd. Het doel van de regeling is het stimuleren van arbeidsmigratie. Dat wordt zeker bereikt. Dat komt door het ongerichte karakter. In de toezichtspraktijk worden als kennismigrant aangetroffen: kappers, kabelleggers, schoonmakers, betonvlechters, payrollers, horecamedewerkers, nagelsalonmedewerkers etc. Er zijn ook kenniswerkers die helemaal niet blijken te werken en er zijn kenniswerkers die wel werken maar nauwelijks of geen salaris krijgen.
Meer focus aanbrengen
Modernisering van de regeling is mogelijk door meer focus aan te brengen. Zodat het positieve van de regeling kan worden behouden en de nadelen worden verkleind. Meer focus zou bijvoorbeeld kunnen ontstaan door het in de regeling gehanteerde begrip ‘hoogwaardige kennis’ inhoudelijk te definiëren. - Geen evenwicht in recht en plicht. De waarde van het recht om in de EU te kunnen wonen en werken varieert voor mensen buiten de EU van duizenden via tienduizenden tot honderdduizenden euro’s. Dit vergroot de drijfveer voor misbruik en oneigenlijk gebruik van de kennismigrantenregeling. Controle gebeurt nu echter vooral op grond van meldingen en is daarmee ad-hoc, bewerkelijk en inefficiënt.
Continue en real-time controle
Een continue en real-time controle van informatie van verschillende overheidsinstanties is nodig en proportioneel, gelet op de aanzienlijke waarde van het recht dat werkgevers mogen uitdelen. Omdat het combineren van informatie voor real-time controles ten behoeve van fraudebestrijding zo gevoelig ligt, zouden dergelijke keuzes aan de Tweede Kamer kunnen worden voorgelegd om ze goed of af te keuren.