
Wat was er aan de hand? De werkgever en de betrokken werknemers hadden een pensioenovereenkomst gesloten. In eerste instantie kwam de pensioenpremie volledig voor rekening van de werkgever. Met ingang van 1 januari 2014 heeft de werkgever dit eenzijdig, met instemming van de groepsondernemingsraad, gewijzigd, waardoor de premie stapsgewijs (10%, 20% en tot slot 30%) deels voor rekening van de werknemers kwam.
Daarnaast heeft de werkgever een compensatie uitbetaald. Een aantal werknemers was het hier niet mee eens en heeft hierover een procedure gevoerd, wat heeft geleid tot het zogenoemde Fair Play-arrest van de Hoge Raad. Deze werknemers zijn hierin in het gelijk gesteld.
Vorderingen werknemers door kantonrechter afgewezen
Naar aanleiding van het arrest van het gerechtshof zijn toen verschillende andere groepen werknemers van hetzelfde concern opgestaan en hebben zich op het standpunt gesteld dat ook voor hen de eigen bijdrage niet had mogen worden ingevoerd.
De kantonrechter heeft de vorderingen van de werknemers afgewezen. De kantonrechter was van mening dat duidelijke en ondubbelzinnige informatie aan de werknemers is verstrekt en dat de werkgever mocht aannemen dat de werknemers welbewust hebben ingestemd. Het is nu aan het gerechtshof (ECLI:NL:GHSHE:2023:835 en 836, 837 en 838) om daar wat van te vinden.
Invoering eigen bijdrage = verslechtering voor werknemers
Het is duidelijk dat de invoering van de eigen bijdrage een verslechtering voor de werknemers met zich meebrengt. Zij houden daardoor minder netto loon over. Om die reden is het van belang dat de werkgever duidelijkheid heeft verschaft over de inhoud van de wijzigingen en de werkgever op grond van verklaringen of gedragingen van de werknemer mocht aannemen dat de werknemer welbewust met de wijziging heeft ingestemd.
Niet welbewust ingestemd met invoering eigen bijdrage
Gezien de feiten en omstandigheden is het gerechtshof van mening dat de werkgever niet heeft mogen aannemen dat de werknemers welbewust hebben ingestemd met de invoering van de eigen bijdrage. Het was voor de werknemers onvoldoende duidelijk dat ze de mogelijkheid hadden om al dan niet met de wijziging in te stemmen of daartegen bezwaar te maken. Deze slag winnen de werknemers dus. Maar het helpt hen niet de invoering van de eigen bijdrage ongedaan te maken.
Beroep op rechtsverwerking – onredelijk en onbillijk
De werkgever heeft namelijk ook een beroep op rechtsverwerking gedaan. Rechtsverwerking kan worden aangenomen als de werknemers zich hebben gedragen op een wijze die naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onverenigbaar is met het vervolgens geldend maken van hun recht of bevoegdheid. Daarvoor is het verstrijken van tijd sec onvoldoende.
Gerechtvaardigd vertrouwen
Er moet sprake zijn van bijzondere omstandigheden op grond waarvan bij de werkgever het gerechtvaardigd vertrouwen is gewekt dat de werknemers hun aanspraak niet meer geldend zouden maken, of de positie van de werkgever onredelijk verzwaard of benadeeld zou worden, indien de werknemers hun recht alsnog claimen.
Op 1 januari 2014 is namens de werknemers een algemene bezwaarbrief aan de werkgever verzonden. Vervolgens hebben de onderhavige groepen werknemers tot april 2018/januari 2019 gewacht, om alsnog met een beroep op het hierboven genoemde arrest van het gerechtshof dat heeft geleid tot het Fair Play-arrest van de Hoge Raad, te verzoeken om de invoering van de eigen bijdrage ongedaan te maken. Voor dit tijdsverloop is geen verklaring door de werknemers gegeven.
Stilzitten kan tot rechtsverwerking leiden als van de werknemer in dit geval een bepaald handelen verwacht mag worden. Het gerechtshof is van mening dat hier in deze situatie aan voldaan wordt.
Te lang gewacht met bezwaar maken
Met andere woorden: de werkgever mocht er gerechtvaardigd op vertrouwen dat de werknemers geen bezwaar meer tegen de invoering van de eigen bijdrage zouden maken. Ze hebben daarom te lang gewacht, ondanks de procedures die tot het Fair Play-arrest hebben geleid.
Daarvoor is van belang dat het gerechtshof aanneemt dat de werknemers in 2014 bezwaar gemaakt hebben. Vervolgens hebben maandelijks inhoudingen op het loon plaatsgevonden. Deze inhoudingen zijn door de stapsgewijze invoer ook steeds hoger geworden. Ook is de compensatie ontvangen en gehouden.
Het was de onderhavige groep ook bekend dat andere collega’s wel meteen zijn gaan procederen na invoering van de eigen bijdrage. Zij hebben richting de werkgever niet aangegeven ervan uit te gaan dat een eventueel positieve uitkomst van deze procedure ook voor hen zou gelden.
Wijziging arbeidsvoorwaarden = vooruitgang werknemers
Tot slot is het arbeidsvoorwaardenpakket van de werkgever per 1 januari 2016 zo gewijzigd dat sprake is van een vooruitgang voor de werknemers. Toch zijn ze in 2018 alsnog gaan protesteren tegen de invoering van de eigen bijdrage.
Beroep op rechtsverwerking slaagt
Tot slot heeft de werkgever voldoende aangetoond het terugdraaien van de eigen bijdrage financieel niet te kunnen dragen. Op grond van al deze omstandigheden slaagt het beroep op rechtsverwerking.
Conclusie
Wanneer de werknemer niet eens bent met een (eenzijdige) wijziging van je pensioenregeling, moet hij daar ook naar handelen. Doet hij dat niet (meteen), dan kan dit de werknemer worden tegengeworpen als hij in een latere fase alsnog bezwaar wil maken. Dit neemt niet weg dat de werkgever in een wijzigingstraject scherp moet blijven op wat van de werkgever verwacht mag en moet worden in een dergelijk traject. Kortom, het blijft een complex traject.
Door Linda Evers, advocaat bij Gommer & Partners.
Zie ook:
Pensioenregeling (eenzijdig) wijzigen: instemming OR of werknemer nodig?
Meer weten over het wijzigen van arbeidsvoorwaarden en het eenzijdig wijzigingsbeding? Kom naar de Cursus Wijzigingen arbeidsvoorwaarden en bijzondere bedingen met Kirsten Roskam op 22 juni 2023 in BCN Utrecht.
Dit artikel is eerder gepubliceerd op Pensioen Vanmorgen. Met Pensioen Vanmorgen onderbouw je jouw pensioenkennis. Je volgt relevante ontwikkelingen en krijgt nieuwe inzichten door zowel korte als beschouwelijke artikelen. Abonneer je op Pensioen Vanmorgen en ontvang alle ins en outs over pensioenen voor een goed onderbouwd pensioenadvies.