In de versie van april 2023 is in de Uitvoeringsregels ontslag om bedrijfseconomische redenen vooral meer aandacht voor de Wet melding collectief ontslag (WMCO). De begrippen ‘voornemen’, ‘werkgever’ en ‘werknemer’ als bedoeld in de WMCO worden nader toegelicht. Ook wordt verduidelijkt wanneer UWV bepaalde voorgenomen ontslagen toerekent aan het tijdvak van drie maanden in de WMCO. Deze nieuwe uitvoeringsregels gelden vanaf 1 april 2023.
Ontslag via UWV
Als de werkgever de werknemer wil ontslaan vanwege bedrijfseconomische redenen moet hij een ontslagvergunning bij UWV aanvragen. Om toestemming te krijgen, moet de werkgever aantonen dat hij voldoende heeft gedaan om ontslag te voorkomen. Ook moet de werkgever de redenen voor ontslag onderbouwen volgens de regels in de procedure.
Ontslag via UWV: bedrijfseconomische reden of langdurig zieke werknemer
Regels bij bedrijfseconomisch ontslag
De UWV Uitvoeringsregels ontslag om bedrijfseconomische redenen bevatten een artikelsgewijs overzicht van de relevante wettelijke en ministeriële regels over ontslag om bedrijfseconomische redenen. Daarnaast bevatten de Uitvoeringsregels een toelichting over hoe UWV deze regels toepast en welke informatie de werkgever bij de ontslagaanvraag moet voegen.
De nieuwe versie van de Uitvoeringsregels vervangt de versie van september 2020 en bevat naast een aantal verbeteringen ook een aantal aanvullingen. Het gaat om de volgende wijzigingen.
Meerdere bedrijfseconomische redenen
De werkgever kan meerdere bedrijfseconomische redenen voor ontslag aanvoeren. Als de werkgever dat doet, moet hij elke reden onderbouwen en toelichten. Dit is verduidelijkt in paragraaf 1.2.1.
Verklaring van vakbonden (art. 2 Ontslagregeling)
Paragraaf 1.3 is onderverdeeld in twee paragrafen waarbij de inhoud van paragraaf 1.7, over het
verval van arbeidsplaatsen in een internationale situatie, ongewijzigd is verplaatst naar de nieuwe
paragraaf 1.3.2.
De nieuwe paragraaf 1.3.1 licht toe wat het concreet betekent als de werkgever bij een collectief ontslag een verklaring van de vakbonden heeft overgelegd waarin is aangegeven dat voor een doelmatige bedrijfsvoering het door de werkgever voorgestelde aantal te vervallen arbeidsplaatsen noodzakelijk is.
Opzegverbod zieke AOW-gerechtigden
De werkgever kan de arbeidsovereenkomst niet opzeggen gedurende de eerste twee jaren van ziekte, tenzij het een werknemer betreft die de AOW-gerechtigde leeftijd heeft bereikt. Op grond van overgangsrecht voor werknemers met de AOW-gerechtigde leeftijd is het opzegverbod bij ziekte dertien weken en geen zes weken.
In paragraaf 4.2.1 is toegevoegd dat dit overgangsrecht naar verwachting per 1 juli 2023 zal vervallen zodat het opzegverbod vanaf die datum zes weken wordt.
Wet melding collectief ontslag (WMCO)
Hoofdstuk 7 over de Wet melding collectief ontslag is vernummerd naar hoofdstuk 5.
Hoofdstuk 5 over de Wet melding collectief ontslag is geactualiseerd en uitgebreid met een aantal
nieuwe paragrafen. De nummering van de paragrafen is daardoor aangepast.
Aantal begrippen verduidelijkt
Paragraaf 5.3 gaat over de verplichting van de werkgever om een melding te doen als er een
voornemen is om twintig of meer arbeidsovereenkomsten binnen een tijdvak van drie maanden te
beëindigen
In de paragrafen 5.3.2, 5.3.3 en 5.3.4 zijn de begrippen voornemen, werkgever en werknemer nader toegelicht.
Uitbreiding op grond van Europese jurisprudentie
Paragraaf 5.3.5 geeft een opsomming van alle reguliere beëindigingswijzen die vallen onder het
begrip ontslag in de zin van de WMCO.
De nieuwe paragraaf 5.3.6 licht toe dat uit jurisprudentie van het Hof van Justitie EU volgt dat ook andere vormen van ‘ontslag’ vallen onder beëindiging van de arbeidsovereenkomst in de zin van de WMCO, of daarmee gelijk worden gesteld.
Het gaat dan onder meer om de situatie dat de werkgever eenzijdig en ten nadele van de werknemer overgaat tot een substantiële wijziging van essentiële elementen van de arbeidsovereenkomst om redenen die niet in de persoon zijn gelegen.
Hieruit volgt dat onder omstandigheden ook deeltijdontslag, of een aanbod tot overplaatsing of
herplaatsing onder de dreiging van ontslag, kunnen worden beschouwd als beëindiging van de
arbeidsovereenkomst in de zin van de WMCO, of daarmee gelijkgesteld kunnen worden.
Oproepcontracten
Paragraaf 5.3.7 licht toe wanneer in geval van oproep- en min-maxcontracten sprake is van beëindiging van de arbeidsovereenkomst in de zin van de WMCO.
Regeling schuldsanering natuurlijke personen
Collectief ontslag in geval van faillissement valt onder de meldingsplicht van de WMCO. In dat
geval is een melding aan de vakbonden voldoende. Een melding aan UWV is niet nodig, tenzij UWV
daarom verzoekt. Dat is toegelicht in paragraaf 5.3.8. Daaraan is toegevoegd dat een gelijke
meldingsplicht geldt bij collectief ontslag in geval van toepassing van de schuldsaneringsregeling
natuurlijke personen.
Toerekenen aan tijdvak van drie maanden
De werkgever moet melden als hij het voornemen heeft tot collectief ontslag binnen een tijdvak
van drie maanden. In paragraaf 5.3.9 is onder verwijzing naar een uitspraak van het Hof van
Justitie EU toegevoegd dat dit tijdvak niet beperkt is tot de periode voor of na een individueel
ontslag.
Nadere toelichting bij artikel 6 WMCO
In paragraaf 5.7.1. wordt toegelicht op welk moment UWV beoordeelt of sprake is van collectief
ontslag. Dat is het moment waarop een ontslagaanvraag om bedrijfseconomische redenen wordt
ingediend.
Artikel 6 van de WMCO bepaalt dat UWV bij collectief ontslag die ontslagaanvraag niet mag behandelen zolang de werkgever geen melding heeft gedaan en heeft niet verklaard dat hij de vakbonden en de ondernemingsraad heeft geraadpleegd.
Vaststelling periode van drie maanden
Paragraaf 5.7.2 licht toe dat UWV na ontvangst van een ontslagaanvraag om bedrijfseconomische
redenen nagaat of binnen een periode van drie maanden sprake is van twintig of meer ontslagen
waardoor een melding moet of had moeten worden gedaan.
Door het tijdvak drie maanden te ‘verschuiven’ vanaf de datum drie maanden vóór indiening van de ontslagaanvraag tot de datum waarop de ontslagaanvraag is ingediend, kan worden bekeken of er een tijdvak van drie maanden is waarbinnen sprake is van collectief ontslag waardoor een melding moet of had moeten plaatsvinden.
Voorlopige ontslagaanvraag
Paragraaf 5.7.3 licht toe dat een voorlopige ontslagaanvraag een ontslagaanvraag is die meetelt
voor het getalscriterium van twintig of meer voorgenomen ontslagen in de WMCO.
Vaststelling arbeidsovereenkomst door de rechter
Het komt voor dat de werknemer aanvoert dat UWV de ontslagaanvragen niet (verder) mag
behandelen omdat ten onrechte geen melding is gedaan. De werknemer voert daar bijvoorbeeld
voor aan dat de werkgever ook afscheid neemt van schijnzelfstandigen, die moeten meetellen voor
het getalscriterium van de WMCO omdat eigenlijk sprake is van een arbeidsovereenkomst.
Paragraaf 5.7.4 licht toe dat UWV dit niet onderzoekt. De werknemer kan daarover wel een
uitspraak van de rechter vragen. Zolang de rechter (nog) niet heeft geoordeeld dat sprake is van
een arbeidsovereenkomst, telt UWV de beëindiging van die arbeidsrelatie niet mee voor de WMCO.
Verval arbeidsplaats maar geen voornemen tot ontslag
Het komt voor dat uit een ontslagaanvraag blijkt dat de arbeidsplaats van een andere werknemer
ook is vervallen maar dat de werkgever die werknemer niet binnen een tijdvak van drie maanden
wil ontslaan. Paragraaf 5.7.5 licht toe dat dan voor die andere werknemer nog geen sprake is van
een voornemen tot ontslag in de zin van de WMCO.
Meldingsplicht van artikel 3 en 6 WMCO
Paragraaf 5.7.10 licht toe hoe artikel 3 en artikel 6 zich tot elkaar verhouden.
Artikel 3 richt zich tot de werkgever en bepaalt dat de werkgever bij een voornemen tot collectief ontslag een melding moet doen bij de vakbonden en UWV.
Artikel 6 richt zich tot UWV. UWV moet, zodra een ontslagaanvraag is ingediend, nagaan of sprake is van collectief ontslag. Als ten onrechte geen melding is gedaan en/of als de vakbonden en de ondernemingsraad nog niet zijn geraadpleegd, mag UWV de aanvraag niet behandelen.
Uitvoeringsregels Ontslag om bedrijfseconomische redenen (april 2023)
Kom ook naar de Cursus Ontslag van A tot Z met Kirsten Roskam op 16 mei van 12.30-17.00 uur in BCN Utrecht waar bedrijfseconomisch ontslag (a-grond) ook aan de orde komt.