
De staatssecretaris van Financiën stuurt een brief naar de Tweede Kamer over de nieuwe 2023 “hand aan de kraan”-analyse van het stimuleringsbeleid voor emissievrije personenauto’s.
Klimaatakkoord
In het Klimaatakkoord van 2019 is een pakket ter stimulering van emissievrije personenauto’s afgesproken (EV). Daarbij is aangegeven dat jaarlijks een toets van het stimuleringsinstrumentarium
plaatsvindt om de “hand aan de kraan” te houden en over- of onderstimulering te voorkomen.
“Hand aan de kraan”-systematiek
De “hand aan de kraan”-systematiek borgt het afgesproken ingroeipad uit het Klimaatakkoord van emissievrije personenauto’s. Het doel van deze systematiek is tweeledig:
Onder- en overstimulering wordt voorkomen door het ingroeipad van emissievrije personenauto’s te waarborgen.
De systematiek voorkomt structurele budgettaire overschrijdingen door het stimuleringsbeleid te begrenzen tot het afgesproken niveau in het Klimaatakkoord.
Raming
Elk jaar wordt op basis van de eerste 4 maanden in jaar t (nu 2023) en de realisatie van jaar t-1 (nu 2022) een raming gemaakt voor het aantal emissievrije nieuwverkopen in jaar t (nu 2023). De stimulering is specifiek gericht op volledig emissievrije personenauto’s. De “hand aan de kraan” heeft daarom ook alleen betrekking op de volledig emissievrije personenauto’s.
Bandbreedte
Voor de “hand aan de kraan”-systematiek hanteert het kabinet tot en met 2024 een symmetrische bandbreedte van 30.000 emissievrije nieuwverkopen. De ondergrens ligt daardoor 15.000 personenauto’s onder het verwachte ingroeipad en de bovengrens is vastgesteld op 15.000 personenauto’s boven het verwachte ingroeipad.
“Hand aan de kraan”-analyse over 2021
De “hand aan de kraan”-analyse over 2021 liet zien dat in de periode 2022 tot en met 2025 naar verwachting circa 77.000 emissievrije personenauto’s meer zouden worden verkocht dan ten tijde van het Klimaatakkoord werd verondersteld. Hierdoor zouden de budgettaire kosten naar verwachting over
deze periode in totaal € 572 miljoen hoger uitvallen dan ten tijde van het Klimaatakkoord was voorzien.
Extra geld voor stimulering EV’s
Het toenmalige kabinet heeft er in de Miljoenennota 2022 voor gekozen om vanwege de klimaatopgave per saldo € 600 miljoen extra te reserveren voor de stimulering van emissievrije personenauto’s
en -bestelauto’s. Hierdoor hoefde het stimuleringsbeleid niet versoberd te worden. Tegelijkertijd heeft het toenmalige kabinet ervoor gekozen om het accent van de stimulering te verschuiven van de zakelijke markt naar de particuliere markt.
Ingroeipad
Het verwachte ingroeipad in het Klimaatakkoord is voor de “hand aan de kraan”-analyse bijgesteld met het verwachte effect op de ingroei van EV’s door deze aanpassingen.
Indien de raming in het jaar t (nu 2023) buiten de vastgestelde bandbreedte valt waarbinnen het ingroeipad mag fluctueren en er – na nadere analyse – sprake is van een structurele afwijking, kan dat aanleiding zijn om het beleid aan te passen.
Huidige stimuleringsmaatregelen
De stimuleringsmaatregelen voor de periode 2020-2025 volgend uit het Klimaatakkoord, zijn grotendeels fiscaal en bestaan uit een korting in de motorrijtuigenbelasting, een CO2-grondslag in de bpm, een vrijstelling van de vaste voet in de bpm en een korting in de bijtelling. Daarnaast is voor
particulieren een subsidie beschikbaar.
Naast het stimuleringspakket uit het Klimaatakkoord, wordt het brandstofverbruik beprijsd via de brandstofaccijnzen en geldt een tijdelijk verlaagd energiebelastingtarief voor laadpalen. Dit heeft een positief effect op de business case van emissievrije auto’s.
Twee wijzigingen
Sinds het Klimaatakkoord zijn twee wijzigingen in het stimuleringsbeleid doorgevoerd:
- Naar aanleiding van de “hand aan de kraan” analyse in 2021 is besloten om vanaf 2022 de cap in de bijtelling (de catalogusprijs waarover de maximale korting op de bijtelling voor emissievrije personenauto’s van toepassing is) te verlagen en is tegelijkertijd het budget voor
de subsidie voor particulieren (SEPP) verhoogd. - Een andere wijziging aan het stimuleringsbeleid is doorgevoerd met de Voorjaarsnota (2023) van dit jaar. In de besluitvorming over een aanvullend klimaatpakket is namelijk voorgesteld om de aanschafsubsidie voor de tweedehands emissievrije personenauto’s te verlengen voor de periode 2025-2029 om voor een groter publiek emissievrij rijden interessant te maken en te houden.
De regeling moet nog worden vormgegeven. Het beschikbare budget is cumulatief € 528 mln. en wordt gedekt via een verhoging van de vaste voet in de bpm met € 200 (prijspeil 2023) vanaf 2025.
Marktontwikkelingen
De omvang van de nieuwverkopen lag in 2020-2022 op historisch lage niveaus. De coronacrisis, de oorlog in Oekraïne, tekorten en leveringsproblemen zijn de grootste oorzaken van de lagere omvang van de nieuwverkopen in Nederland. De eerste 4 maanden van 2023 laten een herstel zien van de nieuwverkopen ten opzichte van 2022. De EV-nieuwverkopen zijn in 2022 qua verkoopaandeel licht gestegen van 20% in 2021 naar 23% in 2022. In de eerste 4 maanden van 2023 lag het verkoopaandeel EV op 26%. Dit aandeel is licht hoger dan in geheel 2022 en hoger dan in de eerste 4 maanden van 2022.
Veranderend seizoenspatroon
De EV-aandelen per kwartaal laten een veranderend seizoenspatroon zien. Dit wordt verklaard doordat de maatvoering van stimuleringsmaatregelen van jaar op jaar veranderen en meer gericht zijn op de
particuliere markt. Zo worden de eindejaarspieken steeds kleiner doordat het verschil in de korting van jaar op jaar voor zakelijke EV’s in de bijtelling kleiner worden.
Subsidie particuliere markt
De eerste maanden van het jaar zijn aantrekkelijk voor de particuliere markt door de Subsidieregeling Elektrische Personenauto’s Particulieren (SEPP). Waarschijnlijk wordt 2023 gekenmerkt door veel kleinere verschillen qua EV-marktaandeel per kwartaal dan in eerdere jaren.
Voor het eerst sinds het begin van de SEPP blijven de aanvragen voor nieuwe particuliere EV’s achter op het beschikbare jaarbudget. Waar een soortgelijk budget in 2022 eind mei al bijna was uitgeput, was eind mei dit jaar (2023) slechts net iets meer dan een derde deel van het beschikbare jaarbudget
aangevraagd.
Een analyse van de oorzaken hiervan loopt nog. De uitkomsten daarvan worden bij de vormgeving van de nieuwe regeling meegenomen. Dit is een indicatie dat de particuliere vraag naar nieuwe EV’s aan het teruggelopen is. In verband met (langere) levertijden is dit pas later in de registratiecijfers terug te zien (na-ijleffect).
“Hand aan de kraan”- analyse 2023
In opdracht van het kabinet is de “hand aan de kraan”-analyse voor 2023 uitgevoerd.
De realisatie in 2022 is hoger uitgekomen dan de raming voor 2022 in de Klimaat- en Energieverkenning (KEV) 2022, maar ruim binnen de “hand aan de kraan”-bandbreedte. De raming van EV-nieuwverkopen in 2023 en 2024 zijn niet geactualiseerd en vallen binnen de “hand aan de kraan”-bandbreedte.
De “hand aan de kraan”-analyse 2023 geeft geen aanleiding om het stimuleringsbeleid voor emissievrije personenauto’s te wijzigen.
“Hand aan de kraan”-analyse 2023 van het stimuleringsbeleid voor emissievrije personenauto’s
Geen aanpassing in stimuleringsbeleid emissievrije personenauto’s