Naar aanleiding van de motie Gijs van Dijk en Van Weyenberg is afgesproken jaarlijks aan de Tweede Kamer te rapporteren over tariefafspraken voor zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) in alle bij SZW aangemelde cao’s.
Naast tariefafspraken voor zzp’ers, wordt ook naar drie andere onderwerpen gekeken met betrekking tot zzp’ers, namelijk of vaste medewerkers voorrang krijgen op zzp’ers bij de inroostering van diensten, naar de inzet van zzp’ers (verhouding vaste werknemers en zzp’ers), en naar schijnzelfstandigheid.
Hiervoor is gekeken naar de 658 reguliere bedrijfstak- en ondernemingscao’s die bij SZW zijn aangemeld (peildatum 01-01-2024).
Minimumtarieven
Sectorale afspraken in cao’s over minimumtarieven voor zzp’ers kunnen zorgen voor een inkomen voor en bescherming van zzp’ers. In 11 cao’s, van toepassing op 1% van de werknemers onder een cao, staat een afspraak over (of richtlijnen voor) tarieven voor zzp’ers. Naast de negen cao-afspraken over tarieven voor zzp’ers waarover in de vorige rapportage (Cao-afspraken 2023) is gerapporteerd, zijn er twee nieuwe afspraken bijgekomen. Voorbeeld:
“Minimum honorering zzp’er.
Voor de honorering van een zzp’er zoals gedefinieerd in artikel 1 is het functie- en loongebouw van deze cao het vertrekpunt voor de overigens vrij onderhandelbare honoreringsafspraken. Dat betekent dat het af te spreken honorarium een ondergrens kent van het bij de functie horende salarisniveau verhoogd met ten minste 50%. Ingeval met een uurtarief wordt gerekend, bedraagt dit 1/143 van het overeenkomstige bruto maand-salaris verhoogd met ten minste 50%.”
(Toneel en Dans)
Inroostering
Volgens cao-partijen kan het voorrang geven aan werknemers in vaste dienst bij inroostering van diensten bijdragen aan een verminderde werkdruk en meer werk-privé balans voor deze werknemers. In twee cao’s, van toepassing op 4% van de werknemers onder een cao, staat een afspraak over voorrang geven van vaste werknemers bij inroostering.
In zes principeakkoorden staat een afspraak over voorrang van vaste werknemers bij inroostering. Hieronder staat een voorbeeld:
“Cao-partijen onderstrepen het belang van duurzame inzetbaarheid van werknemers. Daarom hebben partijen afspraken gemaakt over de volgende onderwerpen:
- Recht op pauze
- Zuivere werktijd
- Recht op onbereikbaarheid
- Voorrang bij invulling van roosters en diensten van de eigen werknemers
- Sociale veiligheid.”
(Huisartsenzorg)
Inzet
De flexibele schil van personeel bestaat uit interne flexibiliteit (zoals tijdelijke, oproep- en nulurencontracten) en externe flexibiliteit, zoals freelancers en zzp’ers. Om de balans en continuïteit in de organisatie te bewaken worden in sommige cao’s afspraken gemaakt over de inzet van zzp’ers en andere flexkrachten.
In 11 cao’s, van toepassing op 9% van de werknemers onder een cao, staan afspraken over de inzet van zzp’ers of de verhouding tussen vaste werknemers en (flexibele werknemers waaronder) zzp’ers. Voorbeeld:
“Werkgever zet geen ZZP-ers in op uitzendbasis binnen Terminal Handling. Dit kan alleen in geval van nood.”
(DHL Parcel Nederland)
Schijnzelfstandigheid
In vier cao’s, van toepassing op 1% van de werknemers onder een cao, staan afspraken over schijnzelfstandigheid.
In één cao staat een afspraak om concurrentie op arbeidsvoorwaarden, en constructies die dat mogelijk maken, tegen te gaan (cao Hoveniersbedrijf).