Door een beleidswijziging van het UWV wordt daarnaast aangesloten bij de buitenlandse wachttijd voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering door het verkorten van de wachttijd van de WIA-uitkering.
Minister Koolmees geeft een terugkoppeling van de expertmeeting over de gevolgen van de herziening van de Verordening coördinatie sociale zekerheid voor grensarbeiders. Ook gaat hij in op het gewijzigde UWV-beleid naar aanleiding van het arrest Vester.
Werklandbeginsel bij werkloosheid
Wat zijn de gevolgen van de mogelijke herziening van de coördinatieverordening voor grensarbeiders aan de Nederlands-Duitse en Nederlands-Belgische grens?
Het woonlandbeginsel wijzigt naar het werklandbeginsel bij werkloosheid.
De belangrijkste wijzigingen voor grensarbeiders uit het voorlopig akkoord zien op de werkloosheidsuitkeringen en zijn hierna opgenomen:
1 Invoering werklandbeginsel – grensarbeiders
Huidige Verordening (woonlandbeginsel):
- Het woonland betaalt de werkloosheidsuitkering aan grensarbeiders die volledig werkloos zijn.
- Het werkland betaalt de werkloosheidsuitkering aan grensarbeiders die gedeeltelijk werkloos zijn.
Voorlopig akkoord (werklandbeginsel):
- Bij minder dan zes maanden gewerkt, betaalt het woonland de werkloosheidsuitkering.
- Vanaf zes maanden werken betaalt het werkland de werkloosheidsuitkering. De grensarbeider heeft vervolgens een keuze:
– Grensarbeider stelt zich beschikbaar in werkland: uitkering uit werkland volgens voorwaarden werkland alsof deze persoon in het werkland woont (sollicitatieverplichtingen en duur).
– Grensarbeider stelt zich beschikbaar in woonland: export 15 maanden voor grensarbeiders.
Sollicitatieverplichtingen woonland van kracht. De exporttermijn bedraagt zes maanden voor personen die geen grensarbeider zijn.
2 Wijziging verzekeringsplicht gerechtigden op werkloosheidsuitkering die gedeeltelijk werk hervatten in het woonland
Het systeem van verzekeringsplicht wijzigt voor grensarbeiders die een werkloosheidsuitkering ontvangen en gedeeltelijk het werk hervatten in het woonland:
- Onder de huidige Verordening zijn deze personen verzekerd in hun woonland (meestal het land dat de werkloosheidsuitkering betaalt).
- Onder het voorlopig akkoord zijn personen die naast hun werkloosheidsuitkering gedeeltelijk werk hervatten in hun woonland, verzekerd in de lidstaat die de werkloosheidsuitkering betaalt (meestal het werkland). De in het woonland gevestigde werkgever moet dus premies afdragen in het werkland.
Voor- en nadelen
De belangrijkste conclusie van de expermeeting is dat de invoering van het werklandbeginsel voor- en
nadelen heeft voor grensarbeiders. Hoe de herziening voor individuen uitpakt hangt af van hun persoonlijke situatie. Grensarbeiders die uit Nederland komen, zijn meer gericht op de Nederlandse WW en grensarbeiders met een Belgische achtergrond meer gericht op het Belgische werkloosheidsstelsel.
Het voorlopig akkoord voorziet in overgangsrecht voor bestaande situaties.
Toch kan de wijziging belangrijke gevolgen hebben voor de sociale zekerheidspositie (inclusief de zorg) van grensarbeiders. Een adequate en actieve voorlichting aan de doelgroep is dan ook van belang.
Wachttijd WIA
Het oordeel van het Hof van Justitie van de Europese Unie in de zaak Vester leidt tot een aanpassing van het beleid van UWV.
Als iemand onderworpen is aan de sociale zekerheidswetgeving van een andere lidstaat, daar arbeidsongeschikt raakt en er in die lidstaat geen recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering of geen recht op een volledige arbeidsongeschiktheidsuitkering bestaat, kan er door een verschil in wachttijd voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering tussen die lidstaat en Nederland een ongeoorloofd inkomenshiaat ontstaan.
Volgens de beleidswijziging van UWV sluit in dat geval de wachttijd van de WIA – door het verkorten van de wachttijd van de WIA – aan bij het einde van de (kortere) wachttijd voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering van de lidstaat van laatste verzekering. Het beleid is niet beperkt tot mensen die in Nederland wonen.
De beleidswijziging van UWV is per 1 januari 2021 ingegaan. Met het nieuwe beleid wordt in individuele situaties aangesloten bij de buitenlandse wachttijd voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering door het verkorten van de wachttijd van de WIA-uitkering. Dit beleid is van toepassing op alle nieuwe aanvragen vanaf 1 januari 2021.
Hiernaast wordt dit beleid toegepast in alle lopende zaken waarbij de ingangsdatum van de pro rata WIA-uitkering nog niet definitief vaststaat en waarbij er ter overbrugging op grond van het vroegere beleid geen WW-uitkering of toeslag (TW) is toegekend, noch een uitkering ter overbrugging uit de bevoegde lidstaat.
Kamerbrief expertmeeting grensarbeiders en beleid UWV n.a.v. arrest Vester