Voor mensen met een uitkering is werken niet altijd een bron van inkomsten. Dit blijkt uit een onderzoek van Optimalistic, Muzus en Stimulansz onder bijna 800 mensen met een arbeidsbeperking. Dat meldt de Landelijke Cliëntenraad.
Meer dan de helft van de mensen met een arbeidsbeperking die gaat werken, raakt in financiële problemen (61 procent). 92 procent ervaart onzekerheid over hun inkomen en daardoor stress. Dit heeft gevolgen voor de arbeidsparticipatie van mensen met een beperking. Het ministerie van Sociale Zaken, UWV en Divosa nemen de inzichten uit het onderzoeksrapport serieus.
Als mensen vanuit de Participatiewet, Wajong, WIA of WAO gaan werken, moet het loon worden verrekend met de uitkering. UWV of de gemeente bekijkt dan hoeveel iemand heeft verdiend en berekent op basis daarvan hoe hoog de aanvullende uitkering moet zijn. De Landelijke Cliëntenraad (LCR) krijgt al langer signalen dat deze verrekening van inkomsten tot problemen kan leiden.
Geldproblemen en stress
De concrete financiële problemen voor 61 procent gaan over minder geld beschikbaar hebben voor boodschappen, vaste lasten niet kunnen betalen of geld moeten lenen bij familie of vrienden. 92 procent van de werkende respondenten geeft aan onzekerheid en stress te ervaren.
Mensen hebben aangegeven afhankelijker te zijn geworden van hun omgeving of vertellen dat ze bang zijn voor een verandering in hun salaris, door een loonsverhoging of een bonus. Een op de drie liet weten hun uren niet te willen uitbreiden of niet opnieuw aan de slag willen als hun huidige baan stopt. Zorgen over de inkomstenverrekening hebben ook effect op de groep die (nog) niet werkt. Een derde van deze groep durft de stap naar werk hierdoor niet aan. Daarmee gaat arbeidspotentieel verloren.
Inkomenszekerheid niet centraal
Dit is niet de bedoeling van de wetgever of uitvoerders, concluderen de onderzoekers. UWV, gemeenten en het ministerie van SZW werken al hard aan een goede uitvoering. De financiële problemen komen volgens de onderzoekers vooral doordat zowel in de wet als in de uitvoering inkomenszekerheid niet langer centraal lijkt te staan. Andere doelen, zoals re-integratie en efficiëntie zijn bij gemeenten en UWV belangrijker dan stabiliteit in inkomen. Onderzoekers én initiatiefnemer LCR roepen de wetgever en uitvoeringsorganisaties op om gezamenlijk het evenwicht te herstellen.
Minister Koolmees van Sociale Zaken:
‘De conclusies van dit rapport zijn hard. Het is goed dat deze nu op tafel liggen. Dankzij dit onderzoek weten we beter waar mensen tegenaan lopen, en dat het met name voor mensen met wisselende inkomsten behoorlijk kan misgaan. Iets wat nooit de bedoeling mag zijn. Het is belangrijk dat mensen de stap naar werk durven maken en erop vooruit gaan.
UWV en gemeenten doen hun best mensen daarbij te ondersteunen en onzekerheid weg te nemen. Onzekerheid die mede komt door onderliggende regels. Met de vereenvoudiging van de Wajong hebben we de systematiek daarom al proberen aan te passen. Met het programma Simpel Switchen werken we met Divosa en gemeenten aan verdere verbeteringen. Maar er is meer nodig. Daarom gaan we samen met UWV, Divosa, gemeenten en uitkeringsgerechtigden op zoek naar oplossingen, zodat ook mensen met een arbeidsbeperking met zo min mogelijk zorgen aan de slag kunnen.’
Onderzoek Als verrekenen een beperking is. Loont werken naast een uitkering?
Brief met reactie Koolmees op rapport ‘Als verrekenen een beperking is’ over inkomstenverrekening