Sinds de Wet uitwerking Autobrief I worden volledig elektrische auto’s (EV), zeer zuinige (gewone hybride) auto’s en plug-inhybride auto’s (PHEV) met verschillende maatvoering fiscaal gestimuleerd. Bij deze stimulering is rekening gehouden met de marktontwikkelingen.
In het begin was het aanbod van volledig elektrische auto’s en PHEV (zeer) beperkt. Daarom is eerst ingezet op de aanschaf van hybride auto’s. Vervolgens is ook ingezet op PHEV. Deze werden destijds gezien als een tussenstap naar volledig elektrische auto’s. Met de toename van het aanbod van EV is fiscale stimulering steeds meer ingezet op deze voertuigen.
Aanvankelijk zat het aanbod van EV voornamelijk in het duurdere segment. De laatste jaren is het aanbod van EV in het middensegment toegenomen.
Klimaatakkoord
In het Klimaatakkoord wordt de fiscale stimulering meer gericht op de particuliere markt om EV ook voor de Nederlandse particulier bereikbaar te maken. Deze wijzigingen in de stimuleringsmaatregelen zijn terug te zien in de daling van de nieuwverkopen van PHEV. Het aantal nieuwverkopen van EV begint juist sterk toe te nemen.
Een korting op de bijtelling leidt tot meer nieuwverkopen van EV en daarmee tot minder nieuwverkopen van fossiele auto’s. Het budgettaire effect op de bijtelling zelf is door de gedragseffecten juist klein.
Aangezien meer zakelijke rijders ervoor kiezen om de elektrische auto ook privé te gaan rijden (dus extra auto’s in de bijtelling), zijn er extra opbrengsten in de bijtelling. Deze extra opbrengsten dempen de derving die ontstaat doordat men overstapt van fossiele auto’s op elektrische auto’s waarvoor de korting op de bijtelling geldt.
Vanaf de Miljoennota 2018 worden de kosten van de stimulering van elektrisch rijden apart gemonitord, op advies van de Algemene Rekenkamer.
Forse gedragseffecten
Het kabinet is echter van mening dat de berekening van de Algemene Rekenkamer de kosten en effecten van beleid slechts zeer beperkt in beeld brengt en daarom niet als uitgangspunt voor beleid kan dienen, aangezien zij geen rekening houden met gedragseffecten.
Bij de berekening van de Algemene Rekenkamer wordt geen rekenschap gegeven van de forse gedragseffecten van de fiscale stimulering, lastenverhogende dekkingsmaatregelen en de samenloop met andere relevante belastingen.
Wanneer in de autobelastingen aan de ‘fiscale knoppen’ wordt gedraaid volgen er veel verschuivingen in de verkoop van nieuwe auto’s, het wagenpark, tanken laadgedrag. Daardoor treden er verschuivingen op in de belastingopbrengsten en het aantal bespaarde ton CO2.
Eenzijdige focus op CO2
Ook ontstaat door de benadering van de Algemene Rekenkamer een eenzijdige focus op CO2, terwijl emissievrije auto’s ook andere waardevolle voordelen voor de Nederlandse maatschappij met zich meebrengen, aldus staatssecretaris Vijlbrief. Hierbij valt te denken aan verbetering van de luchtkwaliteit, vermindering van geluidsoverlast, verminderde afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en innovatiekansen voor Nederlandse bedrijven die investeren in de ontwikkeling van emissievrije technieken.
Verder ziet het kabinet de fiscale stimulering van emissievrije auto’s als een initiële investering in de transitie naar emissievrij rijden. De Algemene Rekenkamer betrekt al deze effecten niet in de analyse.
Emissievrij
Hoe gaat de staatssecretaris ervoor zorgen dat alle nieuwe gekochte auto’s in 2030 emissievrij zijn?
In het Klimaatakkoord is een nieuw stimuleringspakket voor elektrische auto’s afgesproken, waarmee de fiscale stimulering uit Autobrief II met stapsgewijze uitfasering wordt doorgezet tot en met 2025.
Met dit pakket wordt een substantiële eerste stap gezet richting de ambitie uit het Regeerakkoord van 100% EV nieuwverkopen in 2030. Tegelijkertijd is de markt voor elektrische auto’s pril en zijn de ontwikkelingen onzeker.
Evaluatie
In het Klimaatakkoord zijn daarom twee momenten opgenomen waarbij de stimulering van het Elektrisch rijden worden geëvalueerd. In 2022 vindt een tussentijdse evaluatie van het stimuleringspakket plaats en in 2024 wordt een integrale evaluatie uitgevoerd. Daarmee is aan de hand van de laatste ontwikkelingen binnen de automarkt te bepalen welk beleid en welke maatregelen na 2025 nodig en wenselijk zijn met het oog op de ambitie uit het Regeerakkoord.
Brief Algemene Rekenkamer: Fiscale stimulering van elektrische auto’s