Het is in het belang van zowel werknemers als werkgevers dat werkomstandigheden zo gezond en veilig mogelijk zijn en dat werkgevers daarvoor systematisch alle risico’s in kaart brengen en deze adresseren met heldere maatregelen. Omdat risico’s kunnen veranderen in de loop der tijd, is het daarnaast belangrijk om die inventarisatie actueel te houden:
- Zo heeft Covid de afgelopen jaren nieuwe risico’s op de werkvloer geïntroduceerd, bijvoorbeeld als gevolg van het vele thuiswerken.
- Snelle technologische voortuitgang betekent dat nieuwe apparaten op de werkvloer komen, die nieuwe risico’s meebrengen.
- De toenemende inzet van tijdelijke werkkrachten, zoals in de platformeconomie, en van arbeidsmigranten die niet of nauwelijks Nederlands spreken, brengen nieuwe risico’s met zich mee, waar werkgevers zich bewust van moeten zijn en maatregelen voor moeten nemen.
- Ook de recente berichten over seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer maken duidelijk dat gezond en veilig werken voortdurend aandacht vraagt.
Startpunt veilige werkomgeving
De Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) faciliteert dit proces en is daarom het startpunt van een veilige werkomgeving. Wanneer meer werkgevers, zeker in het MKB, de RI&E beter gaan gebruiken, kan
dit mogelijk arbo-ongevallen, schadelijke incidenten en arbeidsgerelateerde ziekten en overlijdens voorkomen.
Meerjarenplan RI&E
Het Meerjarenplan RI&E (2020-2023) is eind januari 2020 naar de Tweede Kamer gestuurd. Dit plan heeft als doel om via een programmatische aanpak de naleving van de RI&E-plicht te vergroten. De naleving moet op twee vlakken worden verbeterd:
- het aantal werkgevers dat een RI&E heeft, moet omhoog;
- de kwaliteit van de RI&E’s moet worden verbeterd.
Om dit te bewerkstelligen, zijn er drie programmalijnen:
- Communicatie, gericht op het informeren van werkgevers;
- Toepassing, gericht op het ondersteunen van werkgevers bij het opstellen van een goede RI&E, welke weer bestaat uit drie sporen: Informatievoorziening, Instrumenten, en Advisering & Toetsing, en;
- Toezicht en Naleving, gericht op het controleren van de naleving.
1 Communicatie
Vooral kleine werkgevers voldoen niet aan de RI&E-plicht. Veel werkgevers zijn niet op de hoogte van de wettelijke verplichting.
In de eerste fase was de campagne daarom gericht op het verhogen van de bekendheid met de RI&E-verplichting.
In de tweede fase, die nu start, is meer aandacht voor de kwaliteit van de RI&E. Dit gebeurt via de betrokken partners (zoals de sociale partners en professionals die veel samenwerken met het MKB), via de website rie.nl, en de digitale tools hierop.
2 Toepassing
In de eerste fase zijn diverse knelpunten aangepakt die het MKB ervaart rondom de RI&E-verplichting. Dit is gedaan aan de hand van de drie sporen binnen deze programmalijn: informatievoorziening, instrumenten, en advisering & toetsing.
De prioriteit is gelegd bij het op orde brengen van de basis, zodat werkgevers minder drempels ervaren bij het starten met een RI&E.
In de tweede fase van het programma ligt, zoals eerder genoemd, de focus op het wegwerken van belemmeringen om tot een kwalitatief goede RI&E te komen.
In 2021 zijn de eerste verbeteringen doorgevoerd voor een goede landing op de website van het Steunpunt RI&E (www.rie.nl).
Routenaarrie.nl is een tool waarmee werkgevers hun eigen RI&E kunnen maken.
De integratie van Route naar RI&E (routenaarrie.nl) en de website van het Steunpunt RI&E vindt in de eerste helft van dit jaar plaats, waarbij rie.nl ook verder wordt verbeterd.
Drie thema’s in 2022
In 2022 worden drie specifieke thema’s aangepakt. Doel is werkgevers gerichter te ondersteunen bij de aanpak en risicobeheersing op deze thema’s in de praktijk:
- In het voorjaar van 2022 wordt een start gemaakt met verbetering van het instrument voor de risicocategorie psychosociale arbeidsbelasting (PSA), in samenwerking met de Brede Maatschappelijke Samenwerking burn-outklachten (BMS).
- Aansluitend hierop wordt het instrument specifiek doorontwikkeld voor het beter kunnen inventariseren en beheersen van het risico op blootstelling aan gevaarlijke stoffen. De naleving op de aanvullende RI&E-verplichtingen voor gevaarlijke stoffen blijft achter. Het doel is met name voor kleinere werkgevers gerichte ondersteuning te bieden bij de stappen die zij moeten doorlopen.
- Verder wordt het instrument ook zodanig verbeterd dat Route naar RI&E de dialoog tussen werkgevers en werknemers faciliteert en ondersteunt.
Periodieke vernieuwing RI&E niet in Arbowet
Een wettelijke verplichting tot periodieke vernieuwing acht de minister niet het juiste middel om de
kwaliteit van RI&E’s daadwerkelijk te vergroten.
Uit de opgehaalde input bij stakeholders en respondenten blijkt dat er weinig behoefte bestaat om de wet- en regelgeving aan te passen, aangezien al wettelijk is verankerd dat de RI&E actueel moet zijn.
3 Toezicht en handhaving
De Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) onderzoekt nieuwe manieren om de handhaving op de RI&E efficiënter en effectiever in te richten. In dat kader is in de eerste fase geëxperimenteerd met twee aanpakken: administratieve handhaving RI&E en de sectoraanpak arbozorg.
In de tweede fase worden beide aanpakken samengevoegd – project administratieve handhaving RI&E en sectoraanpak arbozorg – tot het inspectieproject arbozorg 2022.
Verkenning digitale handhaving
Een verkenning is uitgevoerd naar grootschalige (digitale) administratieve handhaving van de RI&E.
Een dergelijke werkwijze kan bijdragen aan de naleving op de RI&E.
Grootschalig digitaal inspecteren kan alleen gerealiseerd worden met substantiële financiële investeringen in zowel capaciteit als ICT-ondersteuning. Dit grootschalig digitaal inspecteren kan echter een belangrijke innovatie voor de toekomst zijn. Daarom zal de minister bekijken welke vervolgstappen te nemen zijn.
Kamerbrief over tweede Voortgang meerjarenprogramma RI&E