Via dit jaarverslag legt UWV aan zijn opdrachtgever, de minister van Sociale Zaken, verantwoording af over de uitvoering van zijn taken gedurende 2020.
De informatie uit het Jaarverslag UWV 2020 is op een toegankelijke manier ontsloten via een verantwoordingssite. Daar vind je ook grafieken met meerjarige ontwikkelingen en nog veel meer relevante informatie.
Bij het jaarverslag is ook een bijlage verschenen met kwantitatieve informatie over de volumeontwikkelingen in (de uitvoering van) de werknemersverzekeringen in 2020.
Uit het jaarverslag:
“2020 was een ongekend jaar, de coronacrisis heeft iedereen en alles geraakt.
In maart ontstond een explosieve situatie. Werkgevers deden massaal een beroep op werktijdverkorting en het aantal WW-aanvragen nam onrustbarend toe.
NOW-regeling
Onze medewerkers hebben, samen met medewerkers van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), een ongekende prestatie geleverd door in drie weken tijd de door het kabinet aangekondigde tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) uit te werken en voor te bereiden. Daardoor konden we het loket voor de NOW 1 nog vóór de salarisbetalingen van april openen. En het liep storm. We zijn erin geslaagd binnen korte tijd aan bijna 140.000 bedrijven een voorschot over te maken, zodat ze de lonen voor 2,7 miljoen werknemers konden doorbetalen.
Tegelijkertijd is het ons gelukt om het op dat moment enorm toenemende aantal WW-aanvragen tijdig af te handelen en hebben we in snel tempo alternatieven ontwikkeld voor face-to-facedienstverlening.
Nieuwe wetten
Intussen verzorgden we ook de uitvoering van verschillende nieuwe wetten zoals de Wet arbeidsmarkt in balans (Wab) en de Wet invoering extra geboorteverlof (WIEG) en bereidden we de komst van diverse andere nieuwe wetten voor.
Naast al het extra werk zijn we er erin geslaagd om ons normale werk ‘gewoon’ voort te zetten, al was het dan wel op een nieuwe manier in het contact met elkaar en met onze klanten.
Door de coronacrisis hebben we in 2020 niet alles kunnen doen wat we oorspronkelijk wilden.
Sociaal-medische beoordelingen
We hebben minder streng gehandhaafd op een aantal plichten die voor uitkeringsgerechtigden gelden. Sociaal-medische beoordelingen waarbij lichamelijk onderzoek of face-to-facecontact nodig is, moesten we de eerste maanden uitstellen – vanaf half juni konden we ze weer zo veel mogelijk hervatten.
We kampen al langere tijd met het probleem dat we lang niet alle aangevraagde sociaal-medische beoordelingen kunnen verrichten. Het aantal uit te voeren – steeds vaker complexe, arbeidsintensieve – beoordelingen zal de komende jaren alleen maar toenemen, terwijl we vraagtekens hebben bij de effectiviteit van de huidige manier van sociaal-medisch beoordelen. Het gaat dus niet alleen om een tekort aan beoordelingscapaciteit.
Op dit moment wordt een wijze van sociaal-medisch beoordelen voorbereid waarbij de focus komt te liggen op werkwijzen waarmee we beter kunnen aansluiten bij de situatie van de klant. Zo kunnen we met dezelfde capaciteit vooral beoordelingen uitvoeren die meer impact hebben.
UWV en privacy
Een ander dilemma is dat het soms moeilijk is een balans te vinden tussen optimale dienstverlening en adequate informatiebeveiliging en privacy. Daarbij speelt mee dat UWV deels gebruikmaakt van verouderde systemen zoals het klantvolgsysteem Sonar, die ontworpen zijn in een tijd dat het delen van informatie belangrijker werd gevonden dan privacy. Om effectief en meer datagedreven te kunnen handhaven, maken we gebruik van risicomodellen. Deze bieden de mogelijkheid om gerichter te controleren. We zijn daarbij wel permanent op zoek naar de balans tussen de voordelen van risicomodellen en de risico’s van algoritmen.
Medewerkers UWV
In 2020 hebben we laten zien dat we in staat zijn om ook onder moeilijke omstandigheden mensen perspectief op werk en inkomen te bieden. Inmiddels zijn veel nieuwe medewerkers geworven en opgeleid. Maar ook dan zal het beroep op onze medewerkers in 2021 onvermijdelijk groot zijn.”
Ontslagaanvragen
Als gevolg van de coronacrisis kreeg UWV in 2020 te maken met 31.662 ontslagaanvragen, bijna twee keer zoveel als oorspronkelijk was verwacht (16.500). 90 procent van de ontslagaanvragen werd ingediend om bedrijfseconomische redenen en 10 procent vanwege langdurige arbeidsongeschiktheid. Het aantal ontslagaanvragen nam vanaf maart 2020 toe.
Wnra en Wab
Nieuwe wet- en regelgeving is op 1 januari 2020 in werking getreden op het terrein van het arbeids- en ontslagrecht. Zo werden de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra) en de Wet arbeidsmarkt in balans (Wab) van kracht.
Als gevolg van de Wnra is de ontslagtoets van UWV ook van toepassing op voorgenomen ontslagen door het Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en onderwijsorganisaties. Dit leidde tot een (beperkte) toename van het aantal ontslagaanvragen wegens langdurige arbeidsongeschiktheid. Er zijn nauwelijks
ontslagaanvragen vanwege bedrijfseconomische redenen ingediend, omdat een aantal publieke organisaties (waaronder gemeenten) voor de behandeling van bedrijfseconomische ontslagaanvragen bij cao een van de werkgever onafhankelijke en onpartijdige ontslagcommissie heeft ingesteld. Die biedt de mogelijkheid om op onderdelen af te wijken van de UWV-kaders.
De Wab heeft geleid tot aanpassingen van diverse arbeidsrechtelijke onderwerpen, zoals de op 1 april 2020 in werking getreden regeling die compensatie aan werkgevers mogelijk maakt van de aan langdurig arbeidsongeschikte werknemers betaalde transitievergoeding (de CRTV-LAO).
De Compensatieregeling transitievergoeding bij ontslag wegens beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming is deels per 1 januari 2021 in werking getreden (bedrijfsbeëindiging als gevolg van ziekte uitgezonderd).
Tewerkstellingsvergunningen
Vanwege de coronacrisis zijn er minder aanvragen om tewerkstellingsvergunningen en verzoeken om advies van de IND ingediend. Er was minder vraag naar buitenlandse werknemers en buitenlandse werknemers konden niet of beperkt naar Nederland reizen. Daardoor konden werkgevers niet optimaal gebruikmaken van verleende vergunningen. Ook konden buitenlandse werknemers na afloop van een vergunning niet naar hun land terugreizen.
In de zomermaanden, toen de coronamaatregelen werden verlicht, toonde de arbeidsmarkt herstel. Dit was ook zichtbaar in de stijging van het aantal aanvragen voor (de verlenging van) een tewerkstellingsvergunning. De instroom daalde weer bij de tweede lockdown.
In 2020 zijn in totaal 10.600 aanvragen voor een tewerkstellingsvergunning en IND-verzoeken om advies ingediend, ruim 30 procent minder dan voorzien.
