Met het Meerjarenprogramma wordt een flinke inspanning geleverd om de naleving van de RI&E te verbeteren. Enerzijds wordt ingezet op het verhogen van de bekendheid van de RI&E-plicht en het verbeteren van de ondersteuning aan bedrijven. Anderzijds wordt intensiever gecontroleerd of werkgevers de RI&E-plicht daadwerkelijk naleven. Door middel van tussentijdse evaluaties wordt gevolgd hoe het aantal bedrijven met een RI&E zich ontwikkelt.
Werkgevers zijn verplicht te beschikken over een actuele Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) inclusief een bijbehorend plan van aanpak.
Opeenvolgende monitors over gezond en veilig werken laten zien dat veel kleine bedrijven niet over een (actuele) RI&E beschikken en dat van de bedrijven met een RI&E slechts een klein deel de
belangrijkste risico’s heeft geïnventariseerd.
Voortgang Meerjarenprogramma RI&E
Het programma bevindt zich op dit moment in de eerste fase van de uitvoering. In deze fase ligt de focus op het verhogen van het aantal bedrijven met een RI&E en het bevorderen dat werkgevers in staat zijn de risico’s goed te inventariseren.
Als gevolg van de situatie rondom Covid-19 was het noodzakelijk onderdelen van het programma aan te passen, waardoor het programma enige vertraging heeft opgelopen. Met Covid-19 blijkt nog maar eens hoe belangrijk een actuele RI&E is. De maatregelen om het coronavirus onder controle te houden gelden immers ook op de werkplek en werksituaties zijn gewijzigd door bijvoorbeeld het thuiswerken.
In 2022 start de tweede fase, waarbij de focus ligt op het verhogen van de kwaliteit van de RI&E door te bevorderen dat werkgevers de risico’s goed beheersen met het treffen en uitvoeren van passende maatregelen.
Programmalijn 1 Communicatie
Een meerjarige campagne wordt uitgevoerd voor het verhogen van de bekendheid van de RI&E-verplichting. Van de werkgevers die niet voldoen aan de RI&E-plicht is ruim de helft niet op de hoogte van de wettelijke verplichting.
In de campagne worden werkgevers geïnformeerd over de wettelijke verplichting en het ‘nut en de noodzaak’ van een RI&E en verwezen naar ondersteuning.
In september 2020 is de campagne gestart tijdens de ‘Week van de RI&E’.
Op basis van de inzichten van een effectmeting wordt de campagne aangescherpt en de komende jaren stapsgewijs voortgezet. Bij de opvolging van de campagne is aandacht voor het belang van het kwalitatief goed uitvoeren van de RI&E.
Programmalijn 2 Toepassing
Vorig jaar zijn eerste stappen gezet om ervoor te zorgen dat werkgevers de RI&E verplichting goed kunnen uitvoeren.
Werkgevers ervaren de informatie over de RI&E-verplichting als versnipperd en niet eenduidig. Om de informatievoorziening te verbeteren is een flyer ontwikkeld samen met het Verbond van Verzekeraars en Arboplatform SER.
Voor een structurele aanpak van dit knelpunt wordt in 2021 de website van het Steunpunt RI&E verbeterd en ingezet op het verder stroomlijnen van de informatie op overheidswebsites en kanalen van samenwerkingspartners.
RI&E-instrumenten
Het Steunpunt RI&E stimuleert het ontwikkelen en implementeren van RI&E-instrumenten. Hoewel de instrumenten als hulpmiddel fungeren voor het uitvoeren van de verplichting werden ze niet altijd als gebruiksvriendelijk en van voldoende kwaliteit ervaren.
In 2020 is daarom het Steunpunt RI&E de pilot ‘Route naar RI&E’ gestart. Dit is een vernieuwd digitaal startpunt voor alle werkgevers om passende hulp (routes) inzichtelijker te maken. Daarbij is een nieuw online instrument beschikbaar voor kleine werkgevers (tot 25 medewerkers) die niet terug kunnen vallen op een brancheorganisatie.
Het nieuwe instrument begeleidt werkgevers bij het maken van een RI&E, onder meer door de belangrijkste risico’s in een vooringevulde start RI&E aan te bieden.
Het Steunpunt RI&E zal in 2021 stapsgewijs de ondersteuning verbeteren:
- Het nieuw instrument op Route naar RI&E wordt doorontwikkeld op basis van de ervaringen van de gebruikers.
- Het systeem om een specifiek ‘branche-instrument’ te maken wordt gemoderniseerd.
- De website van het Steunpunt RI&E wordt verbeterd.
Parallel hieraan wordt een (deel)project voorbereid voor specifieke ondersteuning voor werkgevers bij het uitvoeren van bijzondere RI&E-verplichtingen op het gebied van gevaarlijke stoffen.
Advisering & toetsing
Na het uitvoeren van de RI&E (inclusief opgestelde plan van aanpak) moet deze voorgelegd worden aan een gecertificeerde arbodienst of een gecertificeerde arbokerndeskundige.
Uit de analyse en gesprekken met het veld blijkt dat knelpunten worden ervaren op het vlak van advisering en toetsing door arbodeskundigen. Het onderzoeksrapport van de Inspectie SZW naar de toetsing van de RI&E bevestigt deze knelpunten.
Het is niet geheel duidelijk waar een RI&E minimaal aan moet voldoen op het moment van toetsing, mede gelet op het cyclisch karakter van de verplichting. Ook heerst in de praktijk het beeld dat de
toetsing een ‘goedkeuring’ inhoudt terwijl dit niet het geval is; de verplichte toetsing levert een advies van de arbodeskundige op waarmee de werkgever zicht krijgt of de naleving van de RI&E-verplichting op orde is.
De verantwoordelijkheid voor een actuele RI&E is en blijft de verantwoordelijkheid van de werkgever.
Op dit moment wordt gewerkt aan een nieuwe opzet van de certificatie-eisen van drie arbokerndeskundigen (art. 14 lid 1 Arbowet). De nieuwe certificatie-eisen richten zich specifiek op kennis en vaardigheden voor het toetsen van en adviseren over de RI&E. Dit zal ertoe bijdragen dat de bij een arborisico passende deskundigheid wordt ingezet, bijvoorbeeld een arbeidshygiënist bij risico’s met gevaarlijke stoffen.
Programmalijn 3 Toezicht en handhaving
Parallel aan het informeren en ondersteunen van werkgevers wordt toegewerkt naar een intensiever handhavingsregime. De Inspectie SZW zoekt daarbij naar nieuwe manieren om de handhaving op de RI&E efficiënter en effectiever in te richten. In 2020 is hiervoor de sectoraanpak arbozorg en de pilot
administratieve handhaving uitgevoerd.
De sectoraanpak arbozorg is gericht op intensiever toezicht in combinatie met voorlichtingscommunicatie binnen (sub)sectoren waar de naleving van de RI&E verplichting laag is en die zich kenmerken door grote arbeidsrisico’s. De effectiviteit van de sectoraanpak wordt in 2021 onderzocht en gecontinueerd.
In de pilot ‘administratieve handhaving’ is getest of zonder inspectiebezoek in het bedrijf gehandhaafd kan worden op de RI&E-verplichting. Uit de evaluatie blijkt dat de werkwijze een groter bereik én een efficiëntere manier van inspecteren oplevert.